Ο ΑΓΙΟΣ, ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ, ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΛΟΥΚΑΣ
Η Επτάπυλος Θήβα και το Ιερό σκήνωμά του
Κατσέλης Γεώργιος – Μαθηματικός – π. προϊστάμενος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Βοιωτίας
Κοντάκιόν του έχει ως εξής: «Επεφάνης σήμερον. Μαθητής γενόμενος του Θεού λόγου, συν τω Παύλω άπασαν, εφωταγωγήσας την γην, και την αχλύν απεδίωξας, το θείον γράψας, Χριστού Ευαγγέλιον».
Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ήταν ακάματος, φιλόπονος, φίλεργος, άγιος και ένας από τους μεταγενέστερους εβδομήκοντα Αποστόλους του Χριστού. Καταγόταν από την Αντιόχεια της Συρίας. Ήταν ιατρός και γραφέας στην επιστήμη, ζωγράφος και γλύπτης στην τέχνη.
Ήταν γλωσσομαθής και ομιλούσε την Ελληνική γλώσσα, στην οποία συνέγραψε το λεγόμενο «Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον», καθώς και τις «Πράξεις των Αποστόλων» και κυρίως των πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.
Ο Λουκάς εγνώρισε τον Παύλο επί Αυτοκράτορος Τίτου Κλαυδίου, ο οποίος κυβέρνησε την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία από 41 – 54 μ.Χ. Ο Κλαύδιος, μετά το θάνατο της γυναίκας του Βεσσαλίνας, παντρεύτηκε την Αγριππίνα αδελφή του Καλιγούλα και υιοθέτησε τον γιό της Νέρωνα ( 37 – 68 μ.Χ), τον οποίο η Αγριππίνα είχε αποκτήσει από προηγούμενο γάμο της.
Ο Λουκάς ομιλούσε επίσης την Αραβική και την Αραμαϊκή – Εβραϊκή γλώσσα. Ήταν εμπιστευτικός ακόλουθος και ιατρός του Αποστόλου Παύλου, τον οποίο εθεράπευε, καθόσον ήταν γνωστό ότι υπέφερε από οδυνηρή σωματική ασθένεια.
Ο ίδιος ο Απόστολος Παύλος επαινούσε και ευχαριστούσε τον Ευαγγελιστή Λουκά ότι ήταν πιστός, αγαπητός και άοκνος. Αναφερόμενος προς τον Τιμόθεο (Β΄επιστολή, κεφ. Δ. 9-11) γράφει: «Σπούδασον ελθείν πρός με ταχέως. Δημάς γαρ με εγκατέλειπε αγαπήσας τον νυν αιώνα και επορεύθη ξι Θεσσαλονίκην, Κρήσκης εις Γαλατίαν, Τίτος εις Δαλματία. Λουκάς έστιν μόνος μετ΄ εμού».
Ο Απόστολος Ευαγγελιστής Λουκάς έγραψε το Ευαγγέλιόν του απευθείας στην Ελληνική γλώσσα, εν αντιθέσει προς τον Ευαγγελιστή Ματθαίο, ο οποίος συνέγραψε το Ευαγγέλιό του στην Αραμαϊκή και κατόπιν μεταφράστηκε στην Ελληνική.
Ο Ευαγγελιστής Λουκάς δίνει στοιχεία για την Θεοτόκο και τη νηπιακή ζωή του Ιησού Χριστού, που σημαίνει ότι ήταν περίπου συνομίληκός του.
Από παραδόσεις λέγεται ότι την Θεοτόκο Μαρία εγνώριζε προσωπικά. Ο Λουκάς συνέγραψε την ομιλία του αποστόλου Παύλου, την οποία εκφώνησε προς τους Αθηναίους στον Άρειο Πάγο (κεφ. ΙΖ΄στίχοι 16-34, Πράξεων των Αποστόλων).
Ο λόγος του Παύλου αποτελεί, εκτός από τον Θεολογικό του περιεχόμενο, και ένα από τα αριστουργήματα της Παγκόσμιας λογοτεχνίας. Τις ημέρες αυτές δε εντάχθηκαν στον Χριστιανισμό ο Διονύσιος ο Αεροπαγίτης και η Δάμαρις.
Ο Ευαγγελιστής Λουκάς είναι ο συγγραφέας της παραβολής του ασώτου υιού (κατά Λουκά, κεφ. 15, στίχοι 11-32). Λέγεται μάλιστα, ότι αν όλα τα ιερά κείμενα είχαν απωλεσθεί και είχε διασωθεί μόνο η παραβολή του Ασώτου, θα ήταν αρκετό να αποδειχθεί του μεγαλείο του Χριστιανισμού.
Ο Λουκάς ακολούθησε τον Παύλο σε όλες σχεδόν τις διδασκαλικές διαδρομές του ανά τον τότε γνωστό κόσμο.
Η Θήβα, που ήταν πόλη διάσημη μυθολογικά, ιστορικά, στρατιωτικά, φιλοσοφικά, ποιητικά και πολιτισμικά, την περίοδο της Ρωμαιοκρατίας, βρισκόταν σε σχετική παρακμή. Ο Λουκάς απ΄ ότι φαίνεται ήρθε στην Θήβα χωρίς τον Παύλο, οργάνωσε την Χριστιανική Κοινότητα στη πόλη και την Βοιωτία και όρισε πρώτο Επίσκοπο τον Ρούφο τον Εκλεκτό υιό του Σίμωνα του Κυρηναίου.
Ο Σίμων ως γνωστόν σήκωσε και κουβάλησε τον Σταυρό του Μαρτυρίου προς τον Γολγοθά όταν ο Ιησούς κατέρρευσε.
Ο Λουκάς ως ζωγράφος και ως γνώστης της Παναγίας φιλοτέχνησε αρκετές εικόνες της:
α) Παναγία Σουμελά.
β) Παναγία Δεξιοκρατούσα, πλασμένη από κερί, λιβάνι και μαστίχα Ι.Ν Μονής Μεγάλου Σπηλαίου.
γ) Εικόνα της Παναγίας της Κυπριανής της Μονής Κύκκου.
δ) Κατά παράδοση υπάρχουν και άλλες εικόνες, που φιλοτέχνησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς.
δ1) Η εικόνα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου της Τήνου.
δ2) Η Παναγία η Εκατονταπυλιανή της Πάρου.
δ3) Η Παναγία η Προυσιώτισσα.
δ4) Εικόνισμα του Ευαγγελιστού Λουκά στην Ινδία. Οι Χριστιανοί του Αγίου Θωμά στην Ινδία θεωρούν ότι το εικόνισμα της Θεοτόκου, που βρίσκεται στο Τσενάϊ, το ζωγράφισε ο Λουκάς, αλλά το πήγε στην Ινδία ο Άγιος Θωμάς, ο οποίος μαρτύρησε εκεί σε ηλικία 52 ετών.
Λέγεται ότι όταν η Παναγία είδε τις εικόνες αυτές είπε: « Η χάρις του εξ΄εμού τεχθέντος, ει δι΄ εμού μετ΄ αυτών».
Ο Παύλος ως Ρωμαίος πολίτης συνελήφθη το 67 μ.Χ και καταδικάστηκε στην Ρώμη σε θάνατο από τους «δικαστές» του Αυτοκράτορα Νέρωνα , ο οποίος κυβερνούσε την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία από 54-68 μ.Χ. Ο Παύλος πέθανε σε ηλικία 61 ετών, μετά από φρικτά βασανιστήρια και τάφηκε εκτός των τειχών της πόλεως.
Ο Λουκάς μετά τον αποχωρισμό του από τον Παύλο εδίδαξε τη διδασκαλία του Χριστού σε πολλά μέρη του κόσμου και της Ελλάδας και τελικά εγκαταστάθηκε στην Θήβα, όπου και αναπαύθηκε ειρηνικά σε ηλικία 84 ετών. Κατ΄ άλλους μαρτύρησε με φρικτό θάνατο. Το ιερό του σκήνωμα τοποθετήθηκε σε λάρνακα, που ο ίδιος είχε σμιλέψει, η οποία και εγκαταστάθηκε σε ιερό ναό, που φέρει το όνομά του.
Ο Άγιος Απόστολος και Ευαγγελιστής Λουκάς αποτελούσε και αποτελεί καύχημα και αγλάϊσμα της Θήβας.
Το ιερό σκήνωμα του Ευαγγελιστή Λουκά κατ΄εντολή του Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνστάντιου (από 337 – 361 μ.Χ), υιού του Μεγάλου Κωνσταντίνου, το έτος 357 μ.Χ μετακομίστηκε από την Θήβα στην βασιλίδα των πόλεων την Κωνσταντινούπολη και κατετέθη στο Ναό των Αγίων Αποστόλων. Τη μεταφορά πραγματοποίησε ο Μέγας Δούκας Αρτέμιος της Αιγύπτου, ο οποίος και εμαρτύρησε επί Ιουλιανού του Παραβάτου, αυτοκράτορος του Βυζαντίου (από 361-363 μ.Χ).
Το 1204 μ.Χ, με την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους Σταυροφόρους (4η Σταυροφορία), ο Τάφος του Ευαγγελιστή Λουκά εσυλήθη και τα οστά του τιμίου και αγίου σώματός του μεταφέρθηκαν από την Κωνσταντινούπολη στην Πάδοβα της Ιταλίας. Το φερετρο που περιείχε τα οστά του τοποθετήθηκε σε μια μεγαλοπρεπή σαρκοφάγο από αλάβαστρο, γρανίτη και ελληνικό μάρμαρο στην Βασιλική της Santa Glustina, όπου προσκυνούν έκτοτε εκατομμύρια πιστοί – επισκέπτες ετησίως από όλο τον κόσμο.
Σε άρθρο στην εφημερίδα ΝΕΑ, στις 16/09/2023, ο κ. Δημήτριος Λινός, ομότιμος καθηγητής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), Lecturer Harvard Medical School, διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής «Υγεία» και εθελοντής ιερέας, έγραψε: «Το 1992 ο τότε Επίσκοπος Θηβών και Λεβαδείας κ. Ιερώνυμος έστειλε επιστολή τον Καθολικό Επίσκοπο της Πάδοβα κ. Antonio Mattiazo και του ζητούσε ένα μέρος από το σκήνωμα του Ευαγγελιστή Λουκά. Ο Καθολικός Επίσκοπος πήρε το αίτημα του Ορθόδοξου επισκόπου και θέλησε να επιβεβαιώσει επιστημονικά ότι τα οστά που φυλάσσονταν στην Πάδοβα ανήκαν πράγματι στον Ευαγγελιστή Λουκά. Έτσι,
1ο) Ο Επίσκοπος της Πάδοβα ήθελε πρωτίστως να ξεκαθαρίσει αν το κρανίο (κάρα) που υπάρχει στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Βίτου στην Πράγα και ιστορικά είχε αποσπάσει ο Αυτοκράτορας Κάρολος Δ΄ το 1354, ανήκει στο σκελετό της Πάδοβα. Η κάρα που μεταφέρθηκε από την Πράγα στην Πάδοβα «κούμπωσε» ακριβώς στη σπονδυλική στήλη κι έτσι επιβεβαιώθηκε ότι τα δυο φυλασσόμενα ανθρώπινα μέλη ανήκαν στο ίδιο πρόσωπο.
2ο) Στη συνέχεια έπρεπε να επιβεβαιωθεί ότι ο σκελετός ανήκε στον Συριακής καταγωγής Ευαγγελιστή Λουκά ή σε κάποιον άλλο Έλληνα, που πέθανε στην Θήβα ή στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Επίσκοπος Mattiazo, όπως έγραψε ο κ. Λινός, δεν δίστασε να ζητήσει τη γνώμη μιας ανεξάρτητης επιστημονικής επιτροπής, που αποτελείτο από καθηγητές των Πανεπιστημίων της Πάδοβα, της Φερράρα, της Ρώμης και της Γενεύης. Δείγμα του σκελετού εστάλη στα εργαστήρια της Οξφόρδης και Αριζόνας, όπου επιβεβαιώθηκε με ραδιενεργό άνθρακα, ότι ανήκει σε άτομο, που πέθανε μεταξύ 72 και 416 μ.Χ, πράγμα συμβατό με την ιστορική χρονολογία του θανάτου του Ευαγγελιστού Λουκά, περίπου το 88 μ.Χ, (κατ΄ εμέ).
3ο) Η πιο εντυπωσιακή όμως επιστημονική έρευνα πραγματοποιήθηκε από την ομάδα του γνωστού καθηγητή της Γενετικής Guido Barbuzani και δημοσιεύτηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό «Proceedings of the National Academy of Sciences» (με I.F 12.779). Έγινε γενετική ανάλυση στο μιτοχονδριακό DNA από δυο δόντια, που βρέθηκαν στο μολυβένιο φέρετρο, που συγκρίθηκε με γενετικό υλικό από κατοίκους του Allepo (Χαλέπι) της Συρίας και Έλληνες που κατοικούν στην Αττική ή την Κρήτη. Τα ευρήματα συνηγορούν με την εκδοχή ότι πράγματι ο σκελετός ανήκει στον Συριακής καταγωγής Ευαγγελιστή Λουκά.
4ο) Μετά και την επιστημονική επιβεβαίωση , ο Επίσκοπος της Πάδοβα μαζί με άλλους ιερείς και επιστήμονες, στις 17 Σεπτεμβρίου 2000 επισκέφθηκαν τον Επίσκοπο Θηβών και Λεβαδείας κ. Ιερώνυμο και σε λαμπρή τελετή επέστρεψε τμήμα από το ιερό σκήνωμα του Ευαγγελιστή Λουκά στην Θήβα.
Μια ενδιαφέρουσα συνεργασία που ξεκίνησε το 1992 ολοκληρώθηκε το 2000.
Για την εργασία μου αυτή, θέλω να ευχαριστήσω συγγραφείς, τοπικούς συγγραφείς και συνομιλητές μου, που με τα βιβλία, τις δημοσιεύσεις και τις πληροφορίες τους με βοήθησαν να φέρω σε πέρας αυτό το δύσκολο σε μένα εγχείρημα.
- Τον πρώην Μητροπολίτη Θηβών και Λεβαδείας και νυν Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο.
- Τον Ομότιμο Καθηγητή κ. Δημήτριο Λινό.
- Τον Ιερέα κ. Γεώργιο Ν. Τουλουμάκο.
- Τον αείμνηστο Αντώνιο Α. Βασιλείου.
- Τον αείμνηστο Ιερέα Μελέτιο Π. Θανάσου.
- Τον Ιερέα κ. Σπυρίδωνα Βασιλάκο και τον Δάσκαλο κ. Αθανάσιο Καραπέτσα.
- Τον Ιερέα κ. Γεώργιο Παπαγεωργίου.
- Τον αείμνηστο Δάσκαλο – Θεολόγο – Φιλόλογο Ιωάννη Λιάκο.
- Τον αείμνηστο Αρχαιολόγο Αντώνιο Κεραμόπουλο.
- Τον συνταξιούχο κ. Ευάγγελο Κατσέλη.
- Τον αείμνηστο φίλο μου Βασίλειο (Βάσω) Βασιλείου
- Τον αρχιμανδρίτη κ. Νικόδημο Κάστιζα.
Κλείνοντας, θέλω να τονίσω δυο βασικά ερωτήματα:
Το πρώτο έχει να κάνει με την επιστροφή του ιερού λειψάνου του Αγίου, Αποστόλου, Ευαγγελιστή Λουκά στην Θήβα. Ερώτημα, που πλανάται στη μακραίωνα ιστορική διαδρομή. Μήπως ήρθε το πλήρωμα του χρόνου το τριπλά διαμοιρασμένο ιερό λείψανο να επανενωθεί και να εγκατασταθεί στη λάρνακα του Ι.Ν του Ευαγγελιστή στην Θήβα, την οποία ο ίδιος είχε σμιλεύσει;
Το δεύτερο ερώτημα είναι επίσης σημαντικό. Μήπως η Χριστιανική εκκλησία, που διασπάστηκε το 1054 μ.Χ, είναι καιρός να δώσει το μήνυμα της ενότητας στην ανθρωπότητα και να εμπεδώσει βαθύτερα την ενορατική Ιδέα – Πϊστη του Κτιστού Κόσμου προς τον Άκτιστο Τριαδικό Θεό;
