Ο Λάμπρος Κατσώνης ήταν «παρών» στη Διάσκεψη της Γιάλτας το 1945
Η Διάσκεψη της Γιάλτας είναι γνωστή στους περισσότερους της γενιάς που ταξίδευε στα βιβλία της Ιστορίας και αλίευε γεγονότα που θα τους πρόσφεραν τροφή για το νου· οι Millennials αδιαφορούν και για τη «Γιάλτα» και για το πακέτο από τα τσιγάρα όπου- όπως θυλείται- πάνω του μοιράστηκε ο κόσμος. Ο Τσώρτσιλ κάτι τους θυμίζει, ο Στάλιν είναι γνωστός από vintage posters και ο Ρούσβελτ… Ο Ρούσβελτ, ο Ρούσβελτ;
Και όμως, όσο κι’ αν θεωρούμε, εμείς οι Boomers, ότι τα έχουμε ακούσει όλα- τα περισσότερα αν όχι όλα- πάντα κάτι, κάποιος θα πει, που θα ηχήσει στ’ αφτιά μας σαν σειρήνα πολέμου από εκείνες που ποτέ δεν άκουσε η γενιά μας, αλλά τις φανταζόταν…
Πρωινή (εξαιρετική) ραδιοφωνική εκπομπή της καλής συναδέλφου Νατάσας Μπαστέα στο Α’ Πρόγραμμά της ΕΡΑ- «Η Σωστή Ώρα» – και για πρώτη φορά ακούμε ότι και η Ελλάδα είχε συμμετοχή στην Διάσκεψη Της Γιάλτας, με κάποιον τρόπο, στη Διάσκεψη που ολοκληρώθηκε μια μέρα σαν σήμερα, 11 Φεβρουαρίου του’45! Ποιον; Διαβάστε.
Το μέγαρο με την μακρά ιστορία
Η αμερικανική αποστολή, η οποία συμμετείχε στη Διάσκεψη που καθόρισε τα σύνορα του Κόσμου- από το 1945 μέχρι τις αρχές της 10ετίας του ’90- κατέλυσε στο ανάκτορο με το ελληνικότατο όνομα «Livadia Palace», Το Παλάτι της Λειβαδιάς, δηλαδή!
Πώς και γιατί τέτοια ονομασία; Το ανάκτορο αναγέρθηκε στο χωριό της Κριμαίας που ονομάζεται Λειβαδιά και προορισμό είχε τη στέγαση της τσαρικής οικογένειας τους θερινούς μήνες. Το σημερινό εντυπωσιακό οικοδόμημα χτίστηκε για τον τσάρο Νικόλαο Β’ Ρομανόφ και αποπερατώθηκε το 1911. Το πολυτελές παλάτι αναγέρθηκε σε ιταλικό στιλ με σχέδια του ρωσογιουγκοσλάβου αρχιτέκτονα Νικολάι Πέτροβιτς Κρασνόφ κι όταν άνοιξε τις πόρτες του στα μέλη της τσαρικής οικογένειας θεωρήθηκε (και ήταν) το πιο πολυτελές οικοδόμημα της Κριμαίας. Λέγεται ότι ο τσάρος Νικόλαος Β’ ξόδεψε περίπου 4 εκατομμύρια χρυσά ρούβλια για το παλάτι του στη Λιβαδειά…
Ο Λειβαδιώτης Λάμπρος Κατσώνης
Άλλο Ρούμελη, άλλο Κριμαία
Το χωρίο Λιβαδειά, που απέχει τρία χιλιόμετρα από την Κριμαία οφείλει το όνομά του στον Λάμπρο Κατσώνη, τον γνωστό μας συνταγματάρχη του ρωσικού στρατού και ήρωα του ελληνικού απελευθερωτικού κινήματος του 1787.
Όταν ο Έλληνας φλογερός επαναστάτης επέστρεψε κακήν κακώς στη Ρωσία αφού το κίνημά του είχε αποτύχει, η τσαρίνα Αικατερίνη η Μεγάλη του χάρισε ένα ιδιαίτερα μεγάλο αγρόκτημα στην χερσόνησο της Κριμαίας, τρία χιλιόμετρα από τη Γιάλτα, όπου ο Κατσώνης εγκαταστάθηκε μόνιμα.
Το τεράστιο κτήμα, ο Κατσώνης, το ονόμασε «Λιβαδειά» σε ανάμνηση της ιδιαίτερης πατρίδας του. Στον τόπο εκείνον ο Λάμπρος Κατσώνης φύτεψε αμπελώνες, ασχολήθηκε με το εμπόριο οίνου, δημιούργησε οικογένεια, οι γιοι του σταδιοδρόμησαν στο ρωσικό στρατό και ένας εγγονός του, ο Σπυρίδων Αλεξάνδρου Κατσώνης, διακρίθηκε ως συγγραφέας στη Ρωσία.
Ο Λάμπρος Κατσώνης δολοφονήθηκε στο κτήμα του στη Λιβαδειά της Κριμαίας κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες το 1805. Λέγεται ότι δολοφόνος του ήταν ο οικογενειακός γιατρός του, μάλλον υποκινούμενος από τη σύζυγο του Κατσώνη, λόγω ερωτικής αντιζηλίας ή οικονομικών διαφορών.
Το παλάτι της Λιβαδειάς στις αρχές του 20ου αιώνα
Το κτήμα εκείνο με τους εργάτες και τις εργάτριες που απασχολούνταν σε αυτό, μετεξελίχθηκε σε ολόκληρο χωριό και κράτησε το όνομα «Λιβαδειά» που από το 1835 καθιερώθηκε και επίσημα· σήμερα έχει περίπου 900 κατοίκους και είναι τουριστικό αξιοθέατο (όταν δεν ηχούν τα κανόνια του πολέμου…).
Και κάτι ακόμα για τη Λιβαδειά της Κριμαίας: Το 1979 ο ρώσος αστρονόμος Νικολάι Στεπάνοβιτς Τσερνίκ, παρατηρώντας τον ουρανό από το εργαστήριο αστροφυσικής της Κριμαίας, ανακάλυψε έναν αστεροειδή και του έδωσε το όνομα: «3006 Livadia» από την κωμόπολη, όπου περνούσε τις διακοπές του. Η Λιβαδιά και στ’ αστέρια, λοιπόν…
Το κτήμα στα χέρια των Τσάρων
Το κτήμα του Κατσώνη με το μεγαλύτερο μέρος των οικοδομικών εγκαταστάσεων (σπίτια, υποστατικά κλπ) αγοράστηκε το 1834 με μεσάζοντα τον διοικητή του ελληνικού τάγματος της Μπαλακλάβα στρατηγό Θεοδόσιο Ρεβελιώτη (είχε πολεμήσει στο πλευρό του Κατσώνη κατά τον Ρωσοτουρικό πόλεμο και προτομή του βρίσκεται στην Κριμαία) από τον κόμη Λεβ Σεβερίνοβιτς Ποτότσκι που επεξέτεινε το κτήμα, έχτισε ανάκτορο όπου στεγάστηκε κάτι σαν προσωπικό μουσείο με σπάνια εκθέματα και αντίκες του κόμη. Από τον Ποτότσκι το κτήμα μεταβιβάστηκε στην τσαρική οικογένεια και το αρχοντικό του κατεδαφίστηκε και ξαναχτίστηκε με πιο επιβλητικό ρυθμό για να φιλοξενεί τους Τσάρους και τους παρατρεχάμενούς τους. Από το 1861, το κτήμα της Λιβαδειάς έγινε η θερινή κατοικία του τσάρου Αλέξανδρου Β’, που δολοφονήθηκε το 1881 στην Αγία Πετρούπολη. Τα κλειδιά του αρχοντικού πέρασαν στον Αλέξανδρο Γ’ που άφησε την τελευταία του πνοή εκεί, στη Λιβαδειά, πάνω σε μια πολυθρόνα μια νύχτα του φθινοπώρου του 1894.
Και το ανάκτορο καταγράφηκε στο… Ε9 του Νικολάου Β’ Ρομανόφ που το έχτισε από την αρχή και το ονόμασε Λευκό Παλάτι. Το νέο μέγαρο αποτελούνταν από 116 ξεχωριστά δωμάτια, είχε 4 αυλές και πλήθος βοηθητικών χώρων στεγασμένων και μη. Το παλάτι χτίστηκε σε ιταλικό αναγεννησιακό στιλ από λευκή πέτρα Inkerman (πόλη της Κριμαίας διάσημη για την μαλακή λευκή πέτρα της), γι’ αυτό και το όνομα «Λευκό». Οι χρυσοκάνθαροι και ανάλγητοι Τσάροι δεν ευχαριστήθηκαν για πολύ το νεότευκτο ησυχαστήριο στην Κριμαία, αφού ο Νικόλαος το καλοκαίρι του 1918 δεν το πέρασε στα θερινά του ανάκτορα, αλλά στην αγκαλιά του Κυρίου, κατακρεουργημένος (κι αυτός και η οικογένειά του) από τους Μπολσεβίκους.
Και η Ιστορία συνέχισε το σεργιάνι της στα δωμάτια του ανακτόρου: το 1925, στο πρώην βασιλικό παλάτι, άνοιξε σανατόριο για αγρότες το οποίο μετατράπηκε σε κέντρο κλιματικής θεραπείας το 1931. Το 1927 πέρασαν και φιλοξενήθηκαν στα πρώην τσαρικά ανάκτορα δυο διάσημοι λογοτέχνες, ο Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι και ο Μαξίμ Γκόρκι.
Το ανάκτορο της Λιβαδειάς το 1945
Καταφθάνουν οι Αμερικάνοι
Και το ανάκτορο της Κριμαίας γίνεται βασικό κεφάλαιο της Ιστορίας όταν οι Αμερικανοί κατέλυσαν εκεί το 1945 συζητώντας με Ρώσους και Βρετανούς τα προβλήματα του Κόσμου… Κι επειδή ο Ρούσβελτ, στα τελευταία του πια, δεν μπορούσε να μετακινηθεί, ο Στάλιν έφευγε από το παλάτι «Γιουσούποφ» κι ο Τσωρτσιλ από το ανάκτορο «Βοροντσόφ», όπου είχαν καταλύσει και πήγαιναν στην έδρα των ΗΠΑ, στη Λιβαδειά, όπου μοίρασαν τον Κόσμο! Λίγα χρόνια πριν, το 1942, στο ανάκτορο της Λιβαδειάς οι Γερμανοί υπό τον στρατάρχη Έριχ φον Μανστάιν γιόρτασαν την κατάκτηση της Κριμαίας.
Το 1953 το ανάκτορο λειτούργησε και πάλι ως σανατόριο-ψυχιατρείο. Το 1993 το «Λιβαδειά Παλλάς» μετατράπηκε σε μουσείο· οι επισκέπτες μπορούν να επισκεφτούν δύο θεματικές ενότητες: στον 1ο όροφο μια έκθεση που αφηγείται την πορεία της Διάσκεψης της Γιάλτας του 1945 και την παραμονή της αμερικανικής αντιπροσωπείας με επικεφαλής τον πρόεδρο Ρούσβελτ και στον 20 όροφο τα δωμάτια της τσαρικής οικογένειας υπό τον τίτλο: «Οι Ρομανόφ στη Λιβαδειά». Τον Αύγουστο του 2007 το ανάκτορο της Λιβαδειάς αναγνωρίστηκε ως μνημείο της σύγχρονης ιστορίας και ένα από τα Επτά Θαύματα της Ουκρανίας. Στις 18 Νοεμβρίου του 2017, την 123η επέτειο από την ταφή του Τσάρου Αλέξανδρου Γ’, ο ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν αποκάλυψε μνημείο του τσάρου Αλέξανδρου Γ’ στον χώρο του παλατιού της Λιβαδειάς. Σήμερα; Τα σύννεφα του πολέμου σκοτεινιάζουν την περιοχή, τη Λιβαδειά, που θυμάται, 80 χρόνια μετά τη Διάσκεψη που έκοψε τον Κόσμο στα δύο. Και στη δική μας Λιβαδειά, στη Βοιωτία, αμφιβάλλουμε όταν σεργιανίζουν οι επισκέπτες στην πλατεία Λάμπρου Κατσώνη αν αναρωτιούνται γιατί να την έχουν ονομάσει έτσι…
ΠΗΓΗ: ethnos.gr
