Ο διαφαινόμενος εμπορικός πόλεμος των ΗΠΑ με την Κίνα είναι κάτι πέρα από την «τέχνη της συμφωνίας» (art of the deal) του Τραμπ
Μέχρι τώρα το ερώτημα ήταν εάν ο Τραμπ πρωτίστως διαπραγματευόταν ή όντως ήθελε να φέρει τη μεγαλύτερη αναστάτωση στην παγκόσμια οικονομία εδώ και δεκαετίες.
Αναφέρομαι στον τρόπο που ανακοίνωσε επιθετικούς δασμούς σε βάρος όλων περίπου των χωρών με τις οποίες συναλλάσσονται οι ΗΠΑ. Συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων νησιών κοντά στην Ανταρκτική που κατά βάση κατοικούνται από… πιγκουίνους.
Και οι οποίοι ισοδυναμούσαν με ταφόπλακα σε αυτό που συνηθίσαμε να ονομάζουμε παγκοσμιοποίηση.
Κάτι που εξηγεί γιατί πολύ γρήγορα έσπευσαν να εκφράσουν την πλήρη διαφωνία τους ιδίως όλοι εκείνοι που τον στήριξαν.
Γιατί όλοι αυτοί οι δισεκατομμυριούχοι φίλοι του δεν είναι διατεθειμένοι να υποστούν τις επιπτώσεις όχι μόνο των δασμών αλλά και των παράπλευρων προβλημάτων όπως ήταν η μαζική πώληση αμερικανικών κρατικών χρεογράφων.
Αυτό μπορεί να εξηγήσει την αναδίπλωση και την ανακοίνωση ότι για 90 μέρες αναβάλλεται η εφαρμογή των νέων δασμών στις περισσότερες χώρες.
Όμως, υπάρχει μία χώρα για την οποία οι δασμοί δεν ανεστάλησαν: η Κίνα.
Ως ένα βαθμό η κίνηση φαίνεται να «βγάζει νόημα». Η Κίνα είναι ο μεγάλος ανταγωνιστής σε επίπεδο εμπορίου των ΗΠΑ.
Το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ σε σχέση με την Κίνα είναι μια πραγματικότητα που πληγώνει την οικονομία των ΗΠΑ.
Με μία έννοια δουλειές χάθηκαν στις ΗΠΑ επειδή προϊόντα μπορούσαν να παραχθούν πιο φτηνά στην Κίνα.
Όμως, αυτό δεν ήταν αποτέλεσμα κάποιας συνωμοσίας από τη μεριά της Κίνας.
Ήταν επιλογή αμερικανικών επιχειρήσεων το να σταματήσει η παραγωγή διαφόρων προϊόντων στις ΗΠΑ, γιατί αυτά μπορούσαν να παραχθούν πολύ πιο φτηνά στην Κίνα.
Και αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα με τις επιλογές του Τραμπ. Ιδίως όταν αφορούν μια συνολικότερη αλλαγή και όχι απλώς την προσφιλή του «τέχνη της συμφωνίας» (art of the deal), δηλαδή την ενίοτε αλλοπρόσαλλη τακτική που υιοθετεί στην προσπάθεια να πετύχει μια «καλή συμφωνία».
Γιατί η αμερικανική οικονομία εδώ και δεκαετίες έχει διαμορφωθεί στη βάση της πολιτικής επιλογής ότι πλήθος προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων και εξαρτημάτων αμερικανικής κατασκευής προϊόντων, ήταν προτιμότερο να παράγονται στην Κίνα.
Αυτό που άλλαξε ήταν ότι η Κίνα κάποια στιγμή έπαψε να είναι απλώς η χώρα «φτηνού εργατικού δυναμικού» και έγινε η δεύτερη οικονομία του πλανήτη και άρα εκ των πραγμάτων η κατεξοχήν οικονομική δύναμη που μπορούσε να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ.
Διαμορφώθηκε μία συνθήκη όπου είναι πια οι ΗΠΑ αυτές που εξαρτώνται από τις φτηνές εισαγωγές από την Κίνα.
Σε αυτό το πλαίσιο ο εμπορικός πόλεμος μοιάζει «εύλογος», όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά.
Γιατί όταν μία χώρα έχει τόσο μεγάλα εμπορικό έλλειμμα στις συναλλαγές με μια άλλη χώρα, με την επιβολή δασμών δεν είναι σίγουρο ότι θα αλλάξουν τα πράγματα. Μπορεί να φαντάζουν «επίδειξη δύναμης», αλλά στην πραγματικότητα η διαπραγματευτική ισχύς της Κίνας είναι πολύ μεγαλύτερη, καθώς είναι οι ΗΠΑ που έχουν ανάγκη τα κινεζικά προϊόντα και όχι το αντίθετο.
Για να το πούμε απλά, εκτός των άλλων, θα πρέπει οι ΗΠΑ να μπορούν να παράγουν όλα αυτά που δεν θα εισάγονται πλέον από την Κίνα.
Μόνο που αυτό στην παρούσα φάση αγγίζει τα όρια το ανέφικτου. Πράγμα που σημαίνει ότι οι επιλογές Τραμπ έχουν πραγματικό κόστος για τις ΗΠΑ. Για τους καταναλωτές αλλά και για τις επιχειρήσεις.
Γιατί πολύ απλά θα αγοράζουν προϊόντα πιο ακριβά.
Και η Κίνα θα έχει κόστος αφού αναγκαστικά θα δει τις εξαγωγές της προς τις ΗΠΑ να υποχωρούν.
Όμως, μάλλον μπορεί να αντέξει σε αυτή τη συνθήκη. Την ώρα που στις ΗΠΑ εμφανώς δεν έχουν ούτε σχέδιο, ούτε στρατηγική για να υποκαταστήσουν τις φτηνές εισαγωγές από την Κίνα.
Αντιθέτως, η Κίνα μπορεί να αξιοποιήσει αυτή την ιδιαίτερη συνθήκη για να υποστηρίξει ότι είναι η δύναμη που πραγματικά είναι υπέρ της «παγκοσμιοποίησης».
Και αυτό εξηγεί γιατί ενώ υπήρξε θετική αντίδραση στην αναστολή των δασμών για άλλες χώρες, από ένα σημείο και μετά, η διαπίστωση ότι οι δασμοί σε σχέση με την Κίνα ενισχύονται, οδήγησε σε έναν νέο γύρο ανησυχίας για την προοπτική της αμερικανικής οικονομίας, της μεγαλύτερης στον πλανήτη. Η δυστοκία της Αμερικής φαίνεται και στις παλινωδίες, όπως να μη βάζει δασμούς στα κινητά τηλέφωνα και τους υπολογιστές από την Κίνα, τουλάχιστον προσωρινά.
Γιατί ζητήματα όπως τα εμπορικά ελλείμματα σε τελική ανάλυση έχουν να κάνουν με το εάν χώρες μπορούν να κάνουν τομές στην παραγωγικότητα της εργασίας και το παραγωγικό μοντέλο, όχι με το εάν μπορούν να χειραγωγήσουν τους όρους του διεθνούς εμπορίου.
Και όλα αυτά δεν αντιμετωπίζονται απλώς με επιπλέον δασμούς.
