Η διαφορά ανάμεσα σε γεννήσεις και θανάτους έχει οδηγήσει σε σημαντική μείωση του πληθυσμού – Η ελληνική περιφέρεια εκπέμπει SOS
Η Ελλάδα αντιμετωπίζει μια σοβαρή δημογραφική κρίση, με έξι νομούς να βιώνουν σταθερό αρνητικό φυσικό ισοζύγιο επί 45 χρόνια.
Η διαφορά ανάμεσα σε γεννήσεις και θανάτους έχει οδηγήσει σε σημαντική μείωση του πληθυσμού και αποτελεί απειλή για μακροπρόθεσμες κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις. Πλέον η ελληνική περιφέρεια εκπέμπει SOS.
Αυτοί οι νομοί είναι η Αρκαδία, η Λακωνία, η Λευκάδα, η Μεσσηνία, η Φωκίδα και η Λέσβος, όπου ο πληθυσμός μειώνεται σταθερά από τη δεκαετία του 1980 μέχρι σήμερα, όπως καταγράφει νέα μελέτη του Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών – Focus.
Αντίθετα, σε τρεις άλλους νομούς, συγκεκριμένα το Ρέθυμνο, τα Δωδεκάνησα και το Ηράκλειο, τα αρνητικά φυσικά ισοζύγια εμφανίζονται για πολύ λιγότερα έτη — μόλις 1, 2 και 4 αντίστοιχα — και ως εκ τούτου η δημογραφική τους εικόνα είναι σχετικά πιο σταθερή.
Εξετάζοντας το ιστορικό των φυσικών ισοζυγίων από το 1951 έως το 2010, παρατηρούμε ότι η Ελλάδα διήνυσε μια περίοδο με θετικό αλλά φθίνοντα ρυθμό γεννήσεων έναντι των θανάτων, με μια μικρή μόνο παύση μεταξύ 1998 και 2003 όπου οι γεννήσεις υποχώρησαν ελαφρώς κάτω από τους θανάτους. Ωστόσο, από τις αρχές του 2010 και μετά, παρατηρείται μια σημαντική και διαρκής στροφή, όπου οι θάνατοι υπερβαίνουν τις γεννήσεις.
Τα δεδομένα του 2011 δείχνουν ότι υπήρχαν 4.300 περισσότεροι θάνατοι από γεννήσεις, μια διαφορά που σημείωσε δραματική αύξηση φτάνοντας στους 58.500 επιπλέον θανάτους το 2024. Συνολικά, το αρνητικό ισοζύγιο μεταξύ 2011 και 2024 ανέρχεται σε 510.000 περισσότερους θανάτους από γεννήσεις, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα μια μείωση του συνολικού πληθυσμού κατά περίπου 715.000 άτομα σύμφωνα με εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ.
Η μείωση του συνολικού πληθυσμού της χώρας μας, μια μείωση καθ’ όλα σημαντική, αποτυπώνεται και στους δείκτες γεννητικότητάς (ΑΔΓ) και θνησιμότητας (ΑΔΘ), δείκτες που δίδουν γεννήσεις και θανάτους ανά χίλιους κατοίκους. Έτσι εάν το 1951 είχαμε 20,3 γεννήσεις και 7,5 θανάτους ανά 1000 κατοίκους και ένα θετικό φυσικό ισοζύγιο, το 2024 είχαμε 6,6 γεννήσεις και 12,2 θανάτους ανά χίλιους κατοίκους (δηλαδή 5,6 περισσότερους θανάτους από γεννήσεις ανά 1000 κατοίκους).
Πού οφείλεται η μεταβολή του πρόσημου των Φυσικών Ισοζυγίων από θετικά σε μονίμως αρνητικά
Η μεταβολή του πρόσημου των Φυσικών Ισοζυγίων από θετικά σε μονίμως αρνητικά οφείλεται σε δύο λόγους:
- Πρώτον, παρά το γεγονός ότι το προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε κατά σχεδόν 17 χρόνια μεταξύ 1951 και 2024, ο πληθυσμός ηλικίας 65 ετών και άνω εκτινάχθηκε από 520.000 σε 2,5 εκατομμύρια, αυξάνοντας το ποσοστό τους στο 23% του συνολικού πληθυσμού, από μόλις 6,8% το 1951.
- Δεύτερον, οι γεννήσεις έχουν μειωθεί αισθητά τις τελευταίες δεκαετίες παρά τις κατά τόπους διακυμάνσεις. Οι γυναίκες που γεννήθηκαν από το 1955 έως το 1985, από τις οποίες προέρχεται το μεγάλο μέρος των γεννήσεων μετά το 1980, κάνουν όλο και λιγότερα παιδιά, σε μεγαλύτερη ηλικία και με μέσο όρο κάτω από 1,5 παιδί για τις νεότερες γενιές γύρω στο 1985, σε αντίθεση με τον μέσο όρο περίπου δύο παιδιών για τις γενιές μεταξύ 1940 και 1960.
Αυτές οι τάσεις συνθέτουν το σκηνικό μιας μακροχρόνιας δημογραφικής πρόκλησης, που απειλεί τη σταθερότητα του πληθυσμού και αναδεικνύει την ανάγκη για στοχευμένες πολιτικές που θα αντιμετωπίσουν τις βαθιές αυτές αλλαγές.
