ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΑΥΛΟ,
ΣΤΗΝ ΠΙΠΙΖΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΛΑΡΙΝΟ!
Μια μουσική συνάντηση από την αρχαία στη σύγχρονη Θήβα
31 Μαρτίου 2019, ώρα 18:30 – Συνεδριακό Κέντρο Δήμου Θηβαίων
Με πρωτοβουλία του Κέντρου Θηβαϊκού Πολιτισμού, σχεδιάζονται μια σειρά από πολιτιστικές δράσεις με στόχο την οργάνωση και καθιέρωση στη Θήβα ενός πανελλήνιου (και στο μέλλον διεθνούς) φεστιβάλ-μουσικής συνάντησης με επίκεντρο τα πνευστά μουσικά όργανα.
Η πρωτοβουλία αυτή έρχεται να αναδείξει τη μακρά παράδοση της Θήβας που υπήρξε το κυριότερο κέντρο της αρχαίας Ελλάδας στην αυλητική τέχνη. Η ονομαστή «Θηβαϊκή Αυλητική Σχολή», αξιοποιώντας τα περίφημα καλάμια της λίμνης Κωπαΐδας, ανέδειξε τους σημαντικότερους δεξιοτέχνες στον μονό και διπλό αυλό καθώς και στον πλαγίαυλο, που διακρίθηκαν στους αυλητικούς αγώνες των Δελφών και των άλλων περιοχών συμβάλλοντας στην εξέλιξη της κατασκευής, της τεχνικής παιξίματος και του ρεπερτορίου αυτών των οργάνων. Ο κορυφαίος Θηβαίος αυλητής Πρόνομος (~400 π.Χ.) θεωρείται ο πατέρας των νεότερων καινοτομιών στα πνευστά μουσικά όργανα, καθώς αυτός πρώτος επινόησε αυλούς με πολλές τρύπες και περιστρεφόμενους δακτυλίους (πρόδρομους των «κλειδιών») ώστε να υπάρχει η δυνατότητα παιξίματος σε πολλές και διαφορετικές μουσικές κλίμακες.
Η παράδοση του αρχαίου ελληνικού αυλού πέρασε στα λαϊκά όργανα της οικογένειας του ζουρνά-πίπιζας που εξακολουθεί να επιβιώνει στην περιοχή της Θήβας και του Παρνασσού, αλλά και στα κλασικά όργανα της οικογένειας του όμποε. Παράλληλα, οι τεχνικές παιξίματος (τα «πιασίματα») της πίπιζας και της φλογέρας μεταφυτεύτηκαν από τους πρακτικούς λαϊκούς οργανοπαίκτες στο δυτικό κλαρινέτο (που έφεραν στην Ελλάδα οι τουρκικές και βαυαρικές στρατιωτικές μπάντες), εγκαινιάζοντας τη λαμπρή παράδοση του ελληνικού λαϊκού κλαρίνου. Το λαϊκό κλαρίνο από τα μέσα του 19ου αι. διαδόθηκε σε όλη τη στεριανή Ελλάδα και αναδείχτηκε σε όργανο εθνικό-σύμβολο της στεριανής μουσικής παράδοσης, χάρη στη λαμπερή δεξιοτεχνία που ανέπτυξαν σπουδαίοι σολίστες-πρωτομάστορες του οργάνου δημιουργώντας τις δικές τους «σχολές». Ανάμεσά τους και η «σχολή της Βοιωτίας» με ονομαστούς δεξιοτέχνες όπως ο Γιάννης Κυριακάτης, ο Κώστας Γιαούζος, ο Παναγιώτης Κοκοντίνης κ.ά.
Προβάλλοντας και τιμώντας αυτή τη μακραίωνη μουσική παράδοση της περιοχής, σχεδιάζεται να πραγματοποιείται σε ετήσια βάση στη Θήβα μια μεγάλη μουσική συνάντηση που θα περιλαμβάνει:
- Επιστημονικό συνέδριο για τα πνευστά όργανα τόσο στη λαϊκή όσο και στη λόγια-κλασική μουσική. Οι εισηγήσεις θα αναφέρονται στην ιστορική εξέλιξη, την κατασκευή, τις τεχνικές παιξίματος, το ρεπερτόριο, τους σημαντικούς δεξιοτέχνες, τα έθιμα και τις τελετουργίες, τους τρόπους εκμάθησης και διδασκαλίας, τη σχέση τους με το σύγχρονο κοινό.
- Μουσικά εργαστήρια-master classes για σπουδαστές και φοιτητές της μουσικής, με προσκεκλημένους σημαντικούς δεξιοτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Στόχος θα είναι η ανάδειξη των διαφορετικών στυλ και τεχνικών παιξίματος στις διάφορες τοπικές «σχολές» των οργάνων στην Ελλάδα αλλά και στα Βαλκάνια ή και σε άλλα είδη (τζαζ κλπ)
- Συναυλίες, μουσικά δρώμενα, μουσικά γλέντια σε επιλεγμένους τόπους, με στόχο οι δράσεις να διαχυθούν στην πόλη της Θήβας αλλά και σε υπαίθριους χώρους, προκαλώντας τη διαδραστική συμμετοχή του κοινού.
- Εκπαιδευτικά προγράμματα σε σχολεία για τη γνωριμία των παιδιών με τα αρχαία και τα νεότερα πνευστά μουσικά όργανα.
- Ημερίδα και μουσικά δρώμενα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών με θέμα τον Πρόνομο και την αρχαία αυλητική σχολή. Η θεματολογία μπορεί να επεκταθεί και γενικότερα στην αρχαία ελληνική μουσική και τα μουσικά όργανα.
Επιστημονικός υπεύθυνος των εκπαιδευτικών-καλλιτεχνικών δράσεων θα είναι ο εθνομουσικολόγος Λάμπρος Λιάβας, καθηγητής του Τμήματος Μουσικών Σπουδών, της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, σε συνεργασία με το Κέντρο Ελληνικής Μουσικής «Φοίβος Ανωγειανάκης» που έχει αναπτύξει πολύχρονη δράση στην έρευνα, προβολή και διάδοση της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής. Συντονιστής εκ μέρους του ΚΕΘΗΠΟ θα είναι ο Αποστόλης Δαγδελένης.
Η πρώτη παρουσίαση αυτής της πρωτοβουλίας του Κέντρου Θηβαϊκού Πολιτισμού θα πραγματοποιηθεί σε ειδική εκδήλωση την Κυριακή 31 Μαρτίου, ώρα 18:30-21:30 στο Συνεδριακό Κέντρο του Δήμου Θηβαίων και θα περιλαμβάνει:
- Ομιλία του καθηγητή Λάμπρου Λιάβα με θέμα «Από τον αρχαίο αυλό στην πίπιζα και στο κλαρίνο. Η Θήβα ως επίκεντρο επιστημονικών, εκπαιδευτικών και καλλιτεχνικών δράσεων για τα πνευστά μουσικά όργανα.» Θα ακολουθήσει ανοιχτή συζήτηση με τους φορείς της πόλης και το κοινό για σκέψεις-προτάσεις για την οργάνωση του Φεστιβάλ.
- Μουσική παρουσίαση των κυριότερων ελληνικών πνευστών λαϊκών οργάνων από τον δεξιοτέχνη Γιώργο Κωτσίνη.
- Τιμητική διάκριση στον Νίκο Σοφό παίχτη της πίπιζας.
- Συναυλία-αφιέρωμα στους πρωτομάστορες του λαϊκού κλαρίνου με τον «Πατριάρχη» Πετρο-λουκα Χαλκιά, τον Γιώργο Κωτσίνη και το συγκρότημά τους.
