Σαν σήμερα, στις 18 Ιουλίου 1870 η Α’ Βατικάνεια Σύνοδος υιοθετεί το δόγμα του Παπικού Αλάθητου, το οποίο απορρίπτεται από τις λοιπές χριστιανικές ομολογίες, της Ορθοδοξίας συμπεριλαμβανομένης.
Στις 8 Δεκεμβρίου του 1869 ο Πάπας Πίος ο 9ος συγκάλεσε την Πρώτη Βατικάνεια Σύνοδο, η οποία ολοκλήρωσε τις εργασίες της στις 20 Οκτωβρίου του 1870. Ανάμεσα στις αποφάσεις που έλαβε ήταν η διαμόρφωση σε δόγμα του αλάθητου του Πάπα, που προϋπήρχε ως δοξασία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας από την εποχή της Αντιμεταρρύθμισης.
Το δόγμα περί αλαθήτου περιλαμβάνεται στην εγκύκλιο «Pastor Aeternus» («Αιώνιος Ποιμήν»), που δημοσιοποιήθηκε στις 18 Ιουλίου του 1870 και αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι «Ο Ρωμαίος ποντίφικας όταν ομιλεί εκ καθέδρας, δηλαδή όταν υπό την ιδιότητα του ποιμένα και διδάσκαλου όλων των χριστιανών, δυνάμει της υπέρτατης αποστολικής του εξουσίας, ορίζει ότι κάθε διδασκαλία που αφορά στην πίστη και τη χριστιανική ηθική πρέπει να γίνει αποδεκτή ως αληθής από ολόκληρη την Εκκλησία, βάσει της Θείας Επιφοιτήσεως υποσχεθείσης σ’ εκείνον δια του αποστόλου Πέτρου, τότε χαίρει του αλαθήτου εκείνου που ο Θείος Λυτρωτής θέλησε να χαρίσει στην Εκκλησία του.»
Πού εδράζεται το Αλάθητο του Πάπα
Το «αλάθητο» σε ζητήματα πίστεως μαζί με το «πρωτείο εξουσίας» προσδιορίζουν την παπική αυθεντία, η οποία συνδέεται με την ιδιαίτερη σχέση του Πάπα προς τον Απόστολο Πέτρο, ιδρυτή της Εκκλησίας της Ρώμης και πρώτο μεταξύ των 12 Αποστόλων (officium Petri). Σύμφωνα με τη Ρωμαιοκαθολική Θεολογία, το «αλάθητο» εδράζεται πάνω σε τρία εδάφια της Καινής Διαθήκης:
«Καγώ δε σοι λέγω ότι συ ει Πέτρος, και επί ταύτη τη πέτρα οικοδομήσω μου την εκκλησίαν, και πύλαι άδου ου κατισχύσουσιν αυτής. Και δώσω σοι τας κλεις της βασιλείας των ουρανών, και ο εάν δήσης επί της γης, έσται δεδεμένον εν τοις ουρανοίς, και ο εάν λύσης επί της γης, έσται λελυμένον εν τοις ουρανοίς». (Ματθαίου ιστ18-19)
«Εγώ δε εδεήθην περί σου ίνα μη εκλίπη η πίστις σου. Και συ ποτε επιστρέψας στήριξον τους αδελφούς σου». (Λουκά κβ32)
«Λέγει αυτώ το τρίτον. Σίμων Ιωνά, φιλείς με; Ελυπήθη Πέτρος ότι είπεν αυτώ το τρίτον, φιλείς με, και είπεν αυτώ. Κύριε, συ πάντα οίδας, συ γιγνώσκεις ότι φιλώ σε. Λέγει αυτώ ο Ιησούς. Βόσκε τα πρόβατά μου» (Ιωάννου κα17).
Η κριτική της Ορθόδοξης Εκκλησίας
Η κριτική της Ορθόδοξης Εκκλησίας εναντίον του δόγματος του «παπικού αλαθήτου» θεμελιώνεται στην πατερική παράδοση, κατά την οποίο το αλάθητο συνδέεται μόνο με τη μία, αγία, καθολική και αποστολική Εκκλησία και όχι με συγκεκριμένα πρόσωπα, εκφράζεται δε μόνο με την αυθεντία της οικουμενικής συνόδου. Το παπικό αλάθητο αποδοκιμάζεται από τις Προτεσταντικές ομολογίες, ενώ αμφισβητείται ακόμα και στους κόλπους του Καθολικισμού («Παλιοκαθολικοί»).
