Πού υπήρξαν σημαντικές πλην όχι γραπτές συμφωνίες – Ποια είναι τα επόμενα βήματα της ελληνοτουρκικής προσέγγισης και πότε θα γίνουν
Βήμα – βήμα την επόμενη μέρα του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, ή ακριβέστερα τους επόμενους… μήνες, κοιτάζουν ήδη η Αθήνα και η Άγκυρα. Στο φόντο υπάρχουν πλέον δύο δεδομένα. Πρώτον, η «Διακήρυξη των Αθηνών» (το τρισέλιδο κείμενο περί «σχέσεων φιλίας και καλής γειτονίας», που δεν αποτελεί προφανώς διεθνή συμφωνία αλλά έχει επισήμως τις υπογραφές του Έλληνα πρωθυπουργού και του Τούρκου Προέδρου). Δεύτερον, το θετικό μομέντουμ, που αποτυπώθηκε στη βάση της θετικής ατζέντας τόσο στις επαφές του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με την Κατερίνα Σακελλαροπούλου και τον Κυριάκο Μητσοτάκη όσο και στις συζητήσεις ανάμεσα στις αντιπροσωπείες των δύο πλευρών.
Από τις συζητήσεις που έγιναν πίσω από τις κλειστές πόρτες προκύπτουν η αμοιβαία βούληση για «κόκκινα τηλέφωνα» Αθήνας – Άγκυρας αλλά και η κοινή οπτική στην κατεύθυνση να καθοριστεί με πιο γρήγορους ρυθμούς σειρά επόμενων επαφών – στο ανώτατο επίπεδο και όχι μόνο. Το νέο ραντεβού Μητσοτάκη – Ερντογάν προσδιορίζεται για τον ερχόμενο Απρίλιο ή το αργότερο τον Μάιο και στόχος είναι να γίνει επίσημη επίσκεψη του πρωθυπουργού στην Τουρκία, συνεπώς εκτός απροόπτου θα βρεθεί στην Άγκυρα.
Μέσα στον Φεβρουάριο αναμένεται να ξεδιπλωθούν στην Κωνσταντινούπολη οι επόμενες συναντήσεις των «τριών αξόνων» όπως συμφωνήθηκαν το περασμένο καλοκαίρι στο ΒίλνιουςΜέσα στο 2024 όμως τοποθετείται άλλη μία συνάντηση των δύο ηγετών επί αμερικανικού εδάφους. Τον Ιούλιο, συγκεκριμένα, θα γίνει η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον.
Μπαράζ επαφών
Τον δρόμο θα ανοίξουν όμως άλλες επαφές σε πολλαπλά επίπεδα – σύμφωνα με τις μέχρι στιγμής προθέσεις και με την προϋπόθεση ότι πράγματι θα παραταθεί το άτυπο μορατόριουμ των τελευταίων 10 μηνών. Αυτό εξάλλου επισφραγίστηκε σε συμφωνίες που υπήρξαν ανάμεσα στις δύο πλευρές, έστω και αν δεν ήταν γραπτές.
Οι πληροφορίες λένε ότι μέσα στον Φεβρουάριο αναμένεται να ξεδιπλωθούν στην Κωνσταντινούπολη οι επόμενες συναντήσεις των «τριών αξόνων» όπως συμφωνήθηκαν το περασμένο καλοκαίρι στο Βίλνιους (πολιτικός διάλογος, ΜΟΕ, θετική ατζέντα). Αυτό φέρνει στο προσκήνιο την υφυπουργό Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου και τον Μπουράκ Ακσαπάρ. Για τον ίδιο μήνα και συγκεκριμένα για τις 2 Φεβρουαρίου, όπως πρότεινε η Τουρκία, σχεδιάζεται μια συνεδρίαση της κοινής Επιτροπής Οικονομίας και Εμπορίου στην Κωνσταντινούπολη, ενώ θα οργανωθεί η επίσκεψη 100 Ελλήνων επιχειρηματιών.
Νωρίτερα και πιθανώς τον Ιανουάριο (πάντως στις αρχές του 2024) αναμένεται να επισκεφθεί την Άγκυρα ο υπουργός Ναυτιλίας Χρήστος Στυλιανίδης, ενώ θα επιδιωχθεί να υπάρχουν τακτικές εκατέρωθεν επισκέψεις.
Απευθείας «γραμμές»
Εξάλλου στις χθεσινές ελληνοτουρκικές συζητήσεις συμφωνήθηκε να λειτουργούν απευθείας «γραμμές» συνεννόησης – κάτι σαν «κόκκινα τηλέφωνα» Αθήνας και Άγκυρας. Ενδεικτικά, στο τραπέζι της συζήτησης για θέματα ασφάλειας και μεταναστευτικού βρέθηκαν χθες οι υπουργοί Γιάννης Οικονόμου (Προστασίας του Πολίτη), Δημήτρης Καιρίδης (Μετανάστευσης) και Χρήστος Στυλιανίδης (Ναυτιλίας) μαζί με τον αρχηγό του Λιμενικού Γιώργο Αλεξανδράκη και από την άλλη πλευρά ο Τούρκος υπουργός Εσωτερικών Αλί Γερλίκαγια μαζί μεταξύ άλλων με τον γενικό διευθυντή της τουρκικής αστυνομίας Ερόλ Αϊγιλντίζ, τον διοικητή της χωροφυλακής Αρίφ Τσετίν και τον επικεφαλής διαχείριση θεμάτων μετανάστευσης Ατίλα Τόρος.
Όπως συμφωνήθηκε, θα υπάρχει 24ωρη ανοικτή γραμμή για απευθείας επικοινωνίας των αρχηγών του λιμενικού και της τουρκικής ακτοφυλακής. Εγκυρες πηγές επιβεβαιώνουν ότι στόχος είναι «στη βάση μιας πολιτικής συνεννόησης» να αναβαθμιστεί η επικοινωνία με απευθείας υπηρεσιακές επαφές.
Αυτό δεν θα είναι το μοναδικό «κόκκινο τηλέφωνο». Άλλη μία ανοιχτή γραμμή προκύπτει μέσα από το ίδιο το κείμενο της «Διακήρυξης των Αθηνών». Όπως αναφέρει η ακριβής διατύπωση, οι δύο πλευρές «θα προσπαθήσουν να επιλύσουν οποιαδήποτε διαφορά προκύψει μεταξύ τους με φιλικό τρόπο, μέσω απευθείας διαβουλεύσεων μεταξύ τους ή με άλλα μέσα αμοιβαίας επιλογής, όπως προβλέπεται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών».
Πίσω από αυτές τις λέξεις κρύβεται ο στόχος για άλλον έναν απευθείας δίαυλο: αυτόν ανάμεσα στους διπλωματικούς συμβούλους του πρωθυπουργού και του Τούρκου Προέδρου, Άννα Μαρίας Μπούρα και Ακίφ Τσαγατάι Κιλίτς.
Η πρώτη αποτίμηση
Η Αθήνα μιλά για «ένα βήμα παραπάνω» στον βασικό στόχο της οι υπαρκτές διαφωνίες Ελλάδας και Τουρκίας «να μην παράγουν αυτόματα εντάσεις και κρίσεις», σχολιάζοντας τις υπογραφές Μητσοτάκη και Ερντογάν στη «Διακήρυξη των Αθηνών». Όπως έλεγαν κυβερνητικές πηγές, στο κείμενο δίνεται έμφαση στην αποφυγή συγκρουσιακών καταστάσεων και δυνητικής κλιμάκωσης και καθορίζονται ουσιαστικά «οι αρχές και τα ορόσημα» του ελληνοτουρκικού διαλόγου.
«Είναι μια δήλωση προθέσεων στην οποία και η Τουρκία δεσμεύεται για στους στόχους του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και τις αρχές του Διεθνούς Δικαίου και της φιλικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών» σχολίαζαν οι ίδιοι κύκλοι.
