Ως ένα επιστημονικό γεγονός ιστορικών διαστάσεων, εφάμιλλο ίσως της ανακάλυψης των αντιβιοτικών, χαρακτηρίζουν οι επιστήμονες την πρόσφατη έναρξη των εμβολιασμών στον πληθυσμό της Βρετανίας και σύντομα και σε άλλες χώρες του πλανήτη. Αν και παραμένουν αναπάντητα ορισμένα κρίσιμα ερωτήματα για τα εμβόλια, εντούτοις, σύμφωνα πάντα με τους ειδικούς, σε λίγους μήνες η ανθρωπότητα θα έχει κερδίσει τη «μάχη» κατά της πανδημίας της COVID-19. Ο Γιάννης Τούντας, καθηγητής Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ, και ο Ευάγγελος Μανωλόπουλος, καθηγητής Φαρμακολογίας, Φαρμακογονιδιωματικής και Ιατρικής Ακριβείας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, παραθέτουν τις επιστημονικές τους απόψεις και γνώσεις στη Realnews, σε μια προσπάθεια να «αποκωδικοποιήσουν» κρίσιμα ζητήματα, μύθους και πραγματικότητες, γύρω από την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια των εμβολίων, αλλά και τη χορήγησή τους στους πολίτες.
Τα εμβόλια θα εξαφανίσουν τον κορωνοϊό;
Γιάννης Τούντας: Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και αν εξασφαλιστεί η αναγκαία ποσότητα εμβολίων, η καταπολέμηση της πανδημίας δεν συνεπάγεται αναγκαστικά και την πλήρη εξαφάνιση του κορωνοϊού από τη ζωή μας. Είναι πιθανόν να παραμείνει σε ενδημική μορφή ή να εμφανίζει επαναλαμβανόμενες εποχικές επιδημίες, χωρίς να αποκλείονται και οι μεταλλάξεις που μπορεί να τον καταστήσουν πιο επικίνδυνο στο μέλλον ή να τον εξαφανίσουν πλήρως. Ούτε μπορεί να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα στο κοντινό μέλλον και άλλες ιογενείς επιδημίες ή πανδημίες.
Αν κάποιος είναι ασυμπτωματικός και εμβολιαστεί, τι θα γίνει;
Ευάγγελος Μανωλόπουλος: Δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας. Σε αυτή την περίπτωση, πιθανόν θα ενισχυθεί ακόμα περισσότερο το ανοσοποιητικό του σύστημα απέναντι στον κορωνοϊό. Σε αυτή, όμως, την πρώτη φάση του εμβολιασμού, που η διαθεσιμότητα των εμβολίων θα είναι περιορισμένη, θα είναι σπατάλη να στερήσουμε το εμβόλιο από κάποιον/α άλλο/η που δεν έχει προστασία. Μετά το εμβόλιο θα έχουμε ανοσία. Για πόσο διάστημα θα διαρκεί;
Γιάννης Τούντας: Στις αρχικές εκτιμήσεις ότι θα χρειαστούν επτά ημέρες μετά τη δεύτερη δόση προστέθηκαν νεότερες πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες η ανοσία θα αρχίσει να χτίζεται σταδιακά από την πρώτη δόση, τουλάχιστον για το εμβόλιο της Pfizer. Τις επόμενες ημέρες θα έχουμε πολύ πιο σαφή γνώση για το χρονικό διάστημα που θα απαιτείται για την απόκτηση της ανοσίας. Αναμένουμε, επίσης, να αποσαφηνιστεί αν θα προφυλάσσει μόνο από τη νόσηση ή και από τη μόλυνση. Θα έχουμε, όμως, στη διάθεσή μας όχι ένα, αλλά περισσότερα εμβόλια, με διαφορετικές προδιαγραφές. Το ερώτημα παραμένει για την ακριβή διάρκεια της ανοσίας που θα επιτυγχάνεται. Στους ασθενείς έχει αναφερθεί πως η ανοσία που αποκτούν διαρκεί κατά μέσο όρο 6-8 μήνες. Υπάρχουν, όμως, και ασθενείς τα αντισώματα των οποίων μειώνονται πιο σύντομα.
Πόσες δόσεις του εμβολίου θα χρειαστούν και ποιο είναι το χρονικό διάστημα που θα μεσολαβήσει;
Ευάγγελος Μανωλόπουλος: Τα δύο εμβόλια που κατά πάσα πιθανότητα θα πάρουν σύντομα έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων και θα αρχίσουν αμέσως μετά να διατίθενται στη χώρα μας χορηγούνται σε 2 δόσεις, που πρέπει να απέχουν 3 με 4 εβδομάδες μεταξύ τους. Μετά τη δεύτερη δόση χρειάζεται να περάσουν ακόμα 1 με 2 εβδομάδες για να είμαστε σίγουροι ότι έχει «χτιστεί» επαρκώς η ανοσία του οργανισμού στον SARS-CoV-2. Η προστασία, λοιπόν, ουσιαστικά αρχίζει περίπου 5 με 6 εβδομάδες μετά την αρχική δόση. Οι πρώτοι εμβολιαζόμενοι των αρχών Ιανουαρίου θα αρχίσουν να έχουν προστασία προς το τέλος Φεβρουαρίου. Μάλιστα, πολύ πρόσφατα, οι επιστήμονες του FDA, που μελέτησαν εξονυχιστικά τα στοιχεία της μελέτης του εμβολίου της Pfizer και εισηγήθηκαν θετικά για την έγκρισή του, ανακοίνωσαν ότι οι περισσότεροι εμβολιασμένοι εμφανίζουν ισχυρή ανοσία ήδη δύο εβδομάδες μετά την πρώτη δόση.
Υπάρχουν αντενδείξεις εμβολιασμού;
Γιάννης Τούντας: Αναμένονται πιο συγκεκριμένες οδηγίες για τυχόν αντενδείξεις εμβολιασμού επί της ύπαρξης ορισμένων νοσημάτων ή σε περιπτώσεις ατόμων με υψηλό ιικό φορτίο. Ηδη αναφέρθηκαν αντιδράσεις σε άτομα με έντονες αλλεργίες. Εχουν, επίσης, αποκλειστεί προς το παρόν οι έγκυες και τα μικρά παιδιά, λόγω έλλειψης σχετικών κλινικών μελετών. Σε κάθε περίπτωση, όμως, τα εμβόλια είναι ασφαλή και η αντίστροφη μέτρηση για την απόκτηση της πολυπόθητης συλλογικής ανοσίας έχει αρχίσει. Το εμβόλιο θα αλλοιώσει το DNA του ανθρώπινου οργανισμού;
Ευάγγελος Μανωλόπουλος: Δεν υπάρχει πραγματικά κανένας λόγος ανησυχίας για κάτι τέτοιο. Τα δύο εμβόλια που προηγούνται στην κούρσα για την έγκριση μεταφέρουν ένα RNA μήνυμα (messenger RNA) στο εσωτερικό του κυττάρου, το οποίο, αφού οδηγήσει τα ριβοσώματα στην παραγωγή τμήματος της πρωτεΐνης-ακίδας του κορωνοϊού, διασπάται πολύ γρήγορα από ειδικά κυτταρικά ένζυμα (τις κυτταροπλασματικές RNases). Ολη αυτή η διεργασία λαμβάνει χώρα στο κυτταρόπλασμα. Το mRNA του εμβολίου δεν φτάνει ποτέ στον πυρήνα του κυττάρου, όπου είναι φυλαγμένο το DNA, άρα δεν μπορεί με κανέναν τρόπο να το επηρεάσει.
Διαβάστε αναλυτικά το δημοσίευμα της Realnews
