Μαρτυρίες για την μάχη του Μαυροματίου και τον θάνατο του Αθανασίου Σκουρτανιώτη και των ηρωικών συμπολεμιστών του
Οπλαρχηγός Αθανάσιος Σκουρτανιώτης
Το άγνωστο ολοκαύτωμα
Το πρώτο έγγραφο αναφέρει:
”Προσωρινή Διοίκησις της Ελλάδος
προς το έξοχον υπουργείον των εσωτερικών
το επαρχείον Αθηνών
Εγκλείεται η εξομολόγησις του μήτρου Μπενιζέλου προς ταύτην την Γεν. Αστυνομίαν διαλαμβάνουσα την εκ νέου επιδρομήν των εχθρών εις λειβαδίαν, και τον ένδοξον υπέρ της πατρίδας θάνατον του αειμνήστου Αθανασίου Σκουρτανιώτου γινόμενος κατανάλωμα του πυρός.
Το επαρχείον επαναλαμβάνει, και αυθις ότι άνευ της διαμονής ενός Σώματος στρατιωτικού εις εκεί εις τα πέριξ οι εχθροί θέλουν λεηλατεί συχνάκις, φέροντες την φθοράν και αφανισμόν ωσάκις τους επιτύχει εκείνων των μερών.
Σας υποσημειούμαι με βαθύ σέβας
Την 6 Νοέμ 1825 εν Αθήναις
Ο έπαρχος Αθηνών
Ιωάννης ………..
Δια του Γεν. Γραμματέα
Καντηλιέρη”
Και το δεύτερο που περιλαμβάνει την μαρτυρία από τα μέρη της Θήβας του Μήτρου Μπενιζέλου:
”Προς το έξοχον επαρχείον Αθηνών
Ταύτην την στιγμήν παρασταθείς ο Μήτρος Μπενιζέλος, Θηβαίος αγωγιάτης, όστις ήλθεν από Λειβαδιάν ταύτην την νύκτα με βαμπάκι, λέγει ότι εις Παλαιοπαναγιά ελθών, χωρίον των Θηβών, επληροφορήθη, ότι οι Τούρκοι της Ευρίπου, την Τρίτην ταύτην, κατά τας τρεις του μηνός, επέρασαν και επήγαν πάλιν έως Λειβαδιάν εις Καλάμι. Ολίγην βλάβην έκαμαν, όντες ειδοποιημένοι οι Λειβαδίται τον ερχομόν τους παρά του Αθανασίου Σκουρτανιώτου.
Εις την επιστροφήν τους κατά το Μαυρομάτι Θηβών, έτυχαν τον καπετάνιο Αθανάσιον Σκουρτανιώτη πλησίον μιας εκκλησίας. Εκεί είδεν ένα μέρος των Τούρκων ερχομένους, εμβήκεν εις το περιτείχισμα της εκκλησίας, επολέμησε μετ’ αυτών έως το εσπέρας και εσκότωσε αρκετούς (πόσους δεν ηξεύρει ετούτος), έπειτα, ελθόν όλον το σώμα των Τούρκων ιππέων και των πεζών περίπου των εξακοσίων, επολιόρκησαν στενά την εκκλησίαν. Τότε, στενωθείς, εμβήκε μέσα εις την εκκλησίαν και εσφαλίσθη. Τότε οι Τούρκοι πλησιάζοντες, έβαλαν φωτιά εις όλα τα μέρη της εκκλησίας, έπειτα επάνω από τας τρύπας έρριψαν ρετσίνην και άλλας ύλας, ώστε οπού τους έκαψαν, 45 όλους όντας τον αριθμόν και έπειτα οι Τούρκοι, ανεχώρησαν προς Θήβας.
Οι εις τα πέριξ των βουνών χωρικοί, καταβάντες και ελθόντες εις την εκκλησίαν, τους εύρον καϋμένους και τα λείψανά τους εσώζοντο, επειδή και η εκκλησία ήτο θολωτή.
Εδώ έγινε η μάχη Μαυροματίου. Στην αρχή ο Σκουρτανιώτης, ο Δρίτσουλας και οι άντρες τους οχυρώθηκαν στη μάντρα της Αγ. Σωτήρας και μετά αναγκάστηκαν να μπουν μέσα στην εκκλησία.
Αιωνία η μνήμη του γενναίου και πατριώτου μας Αθ. Σκουρτανιώτου.6 Νοέμβρη 1825 τρεις ήμισυ ώρας της ημέρας.
Ο Γεν. Αστυνόμος Αθηνών
Ανδρέας Ξάνθης
