Τι είναι αυτό που μας συγκινεί τόσο στις ταινίες τρόμου και παρότι προκαλούν τόσο δυσάρεστα συναισθήματα επιδιώκουμε να τις βλέπουμε ξανά και ξανά; Ένας ειδικός έχει την απάντηση.
Πολλοί από εμάς, όταν πηγαίνουμε στον κινηματογράφο ή χαλαρώνουμε στον καναπέ του σπιτιού μας, συχνά επιλέγουμε να παρακολουθήσουμε μια ταινία τρόμου.
Οι ταινίες αυτού του είδους θεωρούνται ιδιαίτερα ελκυστική επιλογή. Ο φόβος που προκαλούν μας δημιουργεί μια αίσθηση έξαψης και αυξάνει την αδρεναλίνη, κάτι που παραδόξως αναζητάμε να νιώσουμε ξανά και ξανά.
Οι περισσότεροι θα συμφωνήσουμε ότι προτιμάμε να νιώθουμε συναισθήματα όπως χαρά και ευχαρίστηση. Σε κανέναν δεν αρέσει ο πόνος. Επομένως, θα έπρεπε θεωρητικά να επιδιώκουμε να παρακολουθούμε ταινίες με όμορφες ιστορίες, ανθρώπων που ζουν μια καλή ζωή, μακριά από οτιδήποτε σχετίζεται με σκοτεινούς κινδύνους, δολοφόνους, βασανιστήρια και άλλα φρικτά πράγματα. Κινηματογραφικοί ήρωες όπως τα ζόμπι, οι βρικόλακες και τα εκδικητικά πνεύματα δεν θα έπρεπε λογικά να έχουν καμία θέση στην ψυχαγωγία μας.
Στην πραγματικότητα, ωστόσο, μία πληθώρα κινηματογραφικών έργων περιέχει ένα μεγάλο ποσοστό ανείπωτης φρίκης, από ιστορίες δολοφονιών, μέχρι απεικόνιση σεξουαλικής βίας.
Είναι ξεκάθαρο ότι οι κινηματογραφικές ιστορίες περιείχαν ανέκαθεν πολύ πάθος. Χωρίς αυτό, άλλωστε, θα έμοιαζαν ανώδυνες και βαρετές. Όσο αφηγούνται την αγάπη και την ευτυχία, άλλο τόσο μιλούν για την ένταση, τις συγκρούσεις, τους κινδύνους και τις απειλές. Έχουν δημιουργηθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να περιέχουν όλο το μείγμα των συναισθημάτων που βιώνουμε και στην πραγματική μας ζωή, μερικές φορές ακόμη και ταυτόχρονα.
H βεντάλια των διαφορετικών συναισθημάτων, θετικών και αρνητικών, απλώνεται καθημερινά μπροστά μας και σπανίως μπορούμε να βιώσουμε την αίσθηση της απόλυτης γαλήνης και της σταθερής εσωτερικής ευδαιμονίας. Αυτό σημαίνει ότι η μυθοπλασία αντικατοπτρίζει σε κάποιο βαθμό την πραγματική ζωή, ακόμα και στις πιο ακραίες εκφάνσεις της, έστω κι αν δεχθούμε ότι το κάνει με ενισχυμένο και συμπιεσμένο τρόπο.
Θα μπορούσαμε, επομένως, να ισχυριστούμε ότι οι αντιξοότητες, οι κίνδυνοι και οι απειλές που παρακολουθούμε σε αυτές τις ταινίες προστίθενται με στόχο να κάνουν το τελικό αποτέλεσμα πιο ενδιαφέρον και συναρπαστικό, κρατώντας τον θεατή προσηλωμένο στην αφήγηση, χωρίς να βαρεθεί.
Κάπως έτσι, άλλωστε, είναι και η πραγματική ζωή. Αυτό, βέβαια, δεν εξηγεί επαρκώς γιατί τελικά απολαμβάνουμε τόσο αυτές τις ταινίες, που «επιτίθενται» στις αισθήσεις μας με εικόνες τρόμου, έντονους ήχους και ξαφνιαστική δράση.
Όπως επισημαίνει ο Rafa Euba, έμπειρος σύμβουλος – ψυχίατρος, στο παρελθόν έχει υποστηριχθεί ότι αυτό που στην πραγματικότητα αναζητάμε βλέποντας ταινίες τρόμου είναι η ψυχική διέγερση που μας προκαλούν. Αυτή είναι πάντοτε επιθυμητή, ακόμη κι αν προκύπτει από τον φόβο.
Άλλωστε, το ίδιο προκύπτει και από άλλες πτυχές της ζωής μας. Για παράδειγμα, φοβόμαστε τα επικίνδυνα παιχνίδια σε ένα λούνα παρκ, ενώ την ίδια στιγμή μας εξιτάρει η εμπειρία τους. Βιώνουμε φόβο και ενθουσιασμό μαζί, άρρηκτα συνδεδεμένα, με αποτέλεσμα να δημιουργείται τελικά μία πλούσια εμπειρία, με έντονα συναισθήματα.
Άλλοι, πάλι, υποστηρίζουν ότι εκείνο που τους ανταμοίβει τελικά βλέποντας μία ταινία τρόμου είναι η αίσθηση της απελευθέρωσης της έντασης στο τέλος κάθε φρικιαστικής σκηνής. Είμαστε ελεύθεροι να αφήσουμε τον εαυτό μας να βιώσει όλα τα συναισθήματα, γνωρίζοντας ότι μέσα στην αίθουσα του κινηματογράφου ή στον καναπέ του σπιτιού είμαστε αρκετά ασφαλείς και οι τρομακτικοί ήρωες της ταινίας δεν μπορούν να μας βλάψουν.
Εξάλλου, ποτέ κανείς από εμάς δεν είχε κακή εμπειρία με ένα φάντασμα ή ένα ζόμπι. Επομένως, τι είναι τελικά αυτό που φοβόμαστε; Όχι αυτή καθ’ εαυτή την τρομακτική φιγούρα μιας ταινίας, αλλά την ιδέα του θανάτου, του δικού μας θανάτου, που ενσαρκώνεται μέσα από την φιγούρα αυτή. Κι όλα τα επικίνδυνα μέρη, όπως ένα στοιχεωμένο σπίτι ή ένας σκοτεινός δρόμος, αποτυπώνουν ουσιαστικά τον κίνδυνο αυτό του θανάτου.
«Δεν φοβάμαι τον θάνατο. Απλώς δεν θέλω να είμαι εκεί όταν συμβεί», είχε πει ο Γούντι Άλεν, συνοψίζοντας σε αυτή τη φράση την ουσία της ηδονής που αντλούμε από τις ταινίες τρόμου: Παρακολουθούμε τους τρομακτικούς πληρεξούσιους του θανάτου από την ασφάλεια ενός καναπέ. Παίρνουμε τη συγκίνηση του φόβου χωρίς να κινδυνεύουμε.
