Σε απάντηση της επιστολής του Δημάρχου Κύμης – Αλιβερίου κ. Αθανάσιου Μπουραντά και σύμφωνα με την υπ’ αρ. 145 απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του ΦοΔΣΑ Στερεάς Ελλάδας (18 η Συνεδρίαση – 29.8.2022), σας γνωστοποιούμε τα εξής:
Με την προαναφερόμενη επιστολή, ο Δήμαρχος Κύμης – Αλιβερίου επιρρίπτει ευθύνες στις υπηρεσίες του ΦοΔΣΑ διότι δεν φρόντισαν έγκαιρα να υπάρξει εναλλακτική λύση για την διαχείριση των απορριμμάτων αποδεκτή από τους Δήμους της Κεντρικής και Νότιας Εύβοιας, λόγω κορεσμού του ΧΥΤΑ Χαλκίδας.
Οι ευθύνες του ΦοΔΣΑ κατά τον κ. Δήμαρχο είναι διαχρονικές, αφού από το 2015 ο ΦοΔΣΑ δεν εκτίμησε σωστά την πραγματικότητα και τις εξελίξεις.
Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να γίνει σαφές ότι ο Περιφερειακός ΦοΔΣΑ δεν είναι μια απρόσωπη οντότητα του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας. Είναι ένα νομικό πρόσωπο της Αυτοδιοίκησης, και διοικείται από Δημάρχους των Δήμων που συμμετέχουν σε αυτόν.
Ο Περιφερειακός ΦοΔΣΑ Στερεάς Ελλάδας δεν προήλθε από παρθενογένεση. Συστάθηκε με τη συμμετοχή των Δήμων της Περιφέρειας και με τη συγχώνευση των προϋφιστάμενων τοπικών ΦοΔΣΑ, σύμφωνα με όσα προέβλεπε ο ν. 4071/2012. Κατά συνέπεια, ο Περιφερειακός ΦοΔΣΑ κληρονόμησε τα δεδομένα, τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις και τους σχεδιασμούς των προϋφιστάμενων ΦοΔΣΑ, και τους συνέθεσε προκειμένου να εξυπηρετήσει τους ΟΤΑ της Περιφέρειας.
Στην Περιφερειακή Ενότητα Εύβοιας η κατάσταση που παρέλαβε ο Περιφερειακός ΦοΔΣΑ το 2015 ήταν η εξής:
α) Βόρεια Εύβοια : υπήρχε ένας ΦοΔΣΑ χωρίς προσωπικό, που λειτουργούσε υποτυπωδώς το ΧΥΤΑ Ιστιαίας με μικρό αριθμό συμβάσεων έργου, ο οποίος κάλυπτε τις ανάγκες των Δήμων Ιστιαίας – Αιδηψού, και Λίμνης – Μαντουδίου -Αγίας Άννας. Επρόκειτο για ένα κατ’ ευφημισμό ΧΥΤΑ, αφού αποτελούσε διαρκή πηγή ρύπανσης του περιβάλλοντος και κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, καθώς δεν πραγματοποιείτο η προβλεπόμενη υγειονομική ταφή των απορριμμάτων και δεν διέθετε σύστημα των παραγόμενων στραγγισμάτων, τα οποία ρύπαιναν ανεξέλεγκτα τη γύρω περιοχή, ενώ και η προστατευτική μεμβράνη του ΧΥΤΑ ήταν κατεστραμμένη, και μέσα σε αυτόν είχαν φυτρώσει πεύκα. Δεν υπήρχε κανένας περαιτέρω σχεδιασμός.
β) Κεντρική Εύβοια : υπήρχε ο ΧΥΤΑ Χαλκίδας, που κάλυπτε τις ανάγκες των Δήμων Χαλκιδέων, Ερέτριας και Διρφύων – Μεσσαπίων. Δεν διέθετε ούτε εξοπλισμό, ούτε προσωπικό, η δε διαχείρισή του είχε ανατεθεί από τον ΕΣΔΑΚΕ, που αποτελούσε έναν ανύπαρκτο ΦοΔΣΑ – σφραγίδα, στη ΔΕΥΑ Χαλκίδας, η οποία επί σειρά ετών παρακρατούσε παράνομα ποσά εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ που κατέβαλλαν οι εξυπηρετούμενοι Δήμοι για το σχηματισμό αποθεματικού για την αποκατάσταση και μεταφροντίδα του ΧΥΤΑ, και τα οποία μόλις το 2021 με δικαστική απόφαση υποχρεώθηκε να καταβάλει τμηματικά στον Περιφερειακό ΦοΔΣΑ. Δεν υπήρχε κανένας περαιτέρω σχεδιασμός.
γ) Νότια Εύβοια : Υπήρχε ένας ΦοΔΣΑ – σφραγίδα, χωρίς προσωπικό, στον οποίο συμμετείχαν οι Δήμοι Κύμης – Αλιβερίου και Καρύστου, ενώ δεν υπήρχε καμία απολύτως εγκατάσταση και κανένας απολύτως σχεδιασμός. Η διαχείριση των απορριμμάτων των Δήμων αυτών γινόταν σε Χώρους Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ), για τους οποίους δρομολογήθηκε το κλείσιμο με την υπ΄ αριθ. 2693/111849 απόφαση του Συντονιστή Αποκ. Διοίκησης Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας (ΦΕΚ Β’/1398/07.07.2015).
Από την πρώτη στιγμή ο Περιφερειακός ΦοΔΣΑ, με τη σύμφωνη γνώμη των Δήμων που συμμετείχαν σε αυτόν, επικέντρωσε το σύνολο των προσπαθειών του στην ανάγκη αντιμετώπισης μιας κατάστασης που προβλεπόταν ιδιαίτερα προβληματική για την Εύβοια. Συγκεκριμένα:
α) ως προς την αντιμετώπιση των προβλημάτων στις υφιστάμενες υποδομές:
i) ο Περιφερειακός ΦοΔΣΑ αποφάσισε να επενδύσει χρηματικά ποσά για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του ΧΥΤΑ Ιστιαίας και για την έλλειψη εξοπλισμού του ΧΥΤΑ Χαλκίδας. Όλοι οι Δήμοι της Περιφέρειας συνεισέφεραν αδιαμαρτύρητα χρηματικά ποσά πέραν όσων χρειάζονταν για την κάλυψη των δικών τους αναγκών, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα παραπάνω προβλήματα. Σχεδόν το σύνολο του επενδυτικού αποθεματικού του Φορέα δαπανήθηκε στην επισκευή της μεμβράνης του ΧΥΤΑ Ιστιαίας και στην εγκατάσταση συστημάτων διαχείρισης των στραγγισμάτων, καθώς και στην προμήθεια εξοπλισμού για το ΧΥΤΑ Χαλκίδας. Επιπλέον και οι 2 ΧΥΤΑ στελεχώθηκαν με το αναγκαίο προσωπικό.
ii) ο Περιφερειακός ΦοΔΣΑ αποφάσισε να εφαρμόσει ενιαία τιμολογιακή πολιτική για όλα τα έργα που διαχειριζόταν. Έτσι, ενώ για παράδειγμα η διαχείριση των αποβλήτων σε άλλους ΧΥΤΑ κόστιζε λιγότερο από το κόστος λειτουργίας του ΧΥΤΑ Ιστιαίας, όλοι οι Δήμοι συμφώνησαν αδιαμαρτύρητα να καταβάλλουν το ίδιο ποσό ανά τόνο απορριμμάτων, προκειμένου σε βάθος χρόνου να υπάρξει μια εξομάλυνση στη λειτουργία των εγκαταστάσεων.
iii) οι Δήμοι Θηβαίων, Αλιάρτου – Θεσπιέων και Τανάγρας, που είχαν κατασκευάσει, μέσω του τοπικού ΦοΔΣΑ Δ.Ε.Π.Ο.Δ.Α.Θ Α.Ε το ΧΥΤΑ Θήβας και εξυπηρετούνταν από αυτόν, δέχτηκαν αδιαμαρτύρητα από το 2015 να αποτίθεται σε αυτόν το 50% του συνόλου των απορριμμάτων των Δήμων Κύμης – Αλιβερίου και Καρύστου, οι οποίοι δεν διέθεταν καμία υποδομή, ενώ το υπόλοιπο 50% αποφασίστηκε να οδηγείται στο ΧΥΤΑ Χαλκίδας.
β) Ως προς το σχεδιασμό, οι Δήμοι – μέλη του Περιφερειακού ΦοΔΣΑ συμφώνησαν ήδη από το 2015 τα εξής:
i) Οι Δήμοι Ιστιαίας – Αιδηψού και Λίμνης – Μαντουδίου – Αγίας Άννας που εξυπηρετούνταν από το ΧΥΤΑ Ιστιαίας, θα συνεχίσουν να εξυπηρετούνται από αυτόν, μέχρι να ολοκληρωθεί η κατασκευή της ΜΕΑ/ΧΥΤΥ Λαμίας, όπου στη συνέχεια θα μεταφέρουν το σύνολο των απορριμμάτων τους, ενώ με την έναρξη λειτουργίας της ΜΕΑ/ΧΥΤΥ Λαμίας ο ΧΥΤΑ Ιστιαίας θα κλείσει.
ii) Οι Δήμοι Χαλκιδέων, Ερέτριας και Διρφύων – Μεσσαπίων θα συνεχίσουν να μεταφέρουν τα απορρίμματά τους στο ΧΥΤΑ Χαλκίδας μέχρι αυτός να πληρωθεί, ενώ παράλληλα θα υποδείξουν χώρο για την υποβολή πρότασης για την κατασκευή ΜΕΑ/ΧΥΤΥ Χαλκίδας. Στο μεσοδιάστημα θα εξυπηρετούνται από τις λοιπές υφιστάμενες υποδομές του Περιφερειακού ΦοΔΣΑ. Εντούτοις, και παρά τις συνεχείς οχλήσεις, από το 2015 μέχρι το 2019, κανένας Δήμος δεν προσέφερε συγκεκριμένο ακίνητο, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατός ο σχεδιασμός της ΜΕΑ/ ΧΥΤΑ Χαλκίδας, και να καθυστερεί η υλοποίηση του έργου, με απόλυτη ευθύνη των εμπλεκόμενων Δήμων, αφού και μια πρόταση του Δήμου Χαλκιδέων για παραχώρηση ενός συγκεκριμένου ακινήτου ανακλήθηκε το 2017, μετά τις έντονες αντιδράσεις της δημοτικής αντιπολίτευσης και των κατοίκων της περιοχής.
Αποτέλεσμα αυτού ήταν η πρόταση χρηματοδότησης που είχε υποβάλλει ο ΦοΔΣΑ στις 15/07/2016 για ΜΕΑ/ΧΥΤΥ Χαλκίδας για τους Δήμους Χαλκιδέων, Διρφύων – Μεσσαπίων Ερέτριας προϋπολογισμού 28.608.000 € {κωδικός πράξης/MIS (ΟΠΣ) :5001642}, να μην ευδοκιμήσει.
iii) Όσον αφορά τον σχεδιασμό και τη διαχείριση των απορριμμάτων της Νότιας Εύβοιας:
Στις 23 Δεκεμβρίου 2016 ο Περιφερειακός ΦοΔΣΑ υπέβαλε πρόταση χρηματοδότησης για την κατασκευή ΜΕΑ και ΧΥΤΥ Νότιας Εύβοιας για τους Δήμους Κύμης – Αλιβερίου Καρύστου, προϋπολογισμού 21.186.000 € {κωδικός πράξης/MIS (ΟΠΣ) : 5003939}. Όμως, οι δύο Δήμοι δεν υπέδειξαν οικόπεδο για την κατασκευή των εγκαταστάσεων, λόγω των αντιδράσεων των τοπικών κοινωνιών, με αποτέλεσμα και αυτή η πρόταση να μην ευδοκιμήσει.
Στην πορεία και οι 2 Δήμοι άλλαξαν τον σχεδιασμό τους, δήλωσαν ότι επιθυμούν να εξυπηρετούνται από την ΜΕΑ/ΧΥΤΥ Χαλκίδας και ότι θα προχωρούσαν στην κατασκευή Σταθμών Μεταφόρτωσης (ΣΜΑ). Πράγματι σήμερα η Νότια Εύβοια διαθέτει από ένα ΣΜΑ στην Κάρυστο, στην Κύμη και στο Αλιβέρι.
Στη συνέχεια οι Δήμοι Κύμης – Αλιβερίου και Καρύστου δήλωσαν ότι επιθυμούν να διαχειριστούν τα οργανικά απορρίμματα (βιοαπόβλητα) μέσω Δημοτικής Μονάδας Κομποστοποίησης (ΜΕΒΑ). Με βάση αυτή την επιθυμία τους ο Περιφερειακός ΦοΔΣΑ δεν τους συμπεριέλαβε στο σχεδιασμό διαχείρισης του ρεύματος βιοαποβλήτων κατά τη σύνταξη της μελέτης για τη Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) Χαλκίδας.
Όντως, ο Δήμος Καρύστου υπέβαλε πρόταση χρηματοδότησης για την κατασκευή Δημοτικής Μονάδας Κομποστοποίησης, όπου θα γινόταν και η διαχείριση των βιοαποβλήτων του Δήμου Κύμης – Αλιβερίου, με την υπογραφή σχετικών συμφωνητικών.
Ουδέποτε ζητήθηκε η γνώμη του Περιφερειακού ΦοΔΣΑ, τόσο επί της ουσίας της πρότασης όσο και για τη τυπική διαδικασία που προβλέπεται από τις συγχρηματοδοτούμενες πράξεις, με αποτέλεσμα η πρόταση να απορριφθεί από την Διαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, καθώς σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία οι Δήμοι μπορούσαν να προβούν στην κατασκευή και λειτουργία μόνο Δημοτικών ΜΕΒΑ, στις οποίες είναι νόμιμη η διαχείριση των βιοαποβλήτων μόνο του Δήμου που είναι κύριος του έργου, και όχι άλλων Δήμων.
Για αυτή την εξέλιξη ο Περιφερειακό ΦοΔΣΑ ουδέποτε ενημερώθηκε και το πληροφορήθηκε τυχαία από την Διαχειριστική Αρχή Στερεάς Ελλάδας, με αποτέλεσμα να προσπαθεί εκ των υστέρων να βρει λύσεις στο πρόβλημα της διαχείρισης των βιοαποβλήτων των παραπάνω Δήμων, με αποκλειστική υπαιτιότητα των Δήμων αυτών. Η εν γένει διαχείριση των απορριμμάτων της Εύβοιας έχει αποτελέσει αντικείμενο συζητήσεων ιδιαίτερα κατά την τελευταία τριετία, κατά την οποία οι Δήμοι της Εύβοιας κατά βάση πρότειναν την αναβολή των συζητήσεων, ενώ εξετάστηκε σειρά σεναρίων τα οποία, αφού απέρριπταν, στη συνέχεια επανάφεραν οι ίδιοι ως νέα, και απορρίπτονταν εκ νέου ως πρακτικά ανέφικτα και οικονομικά ασύμφορα, με αποτέλεσμα απλώς να καθυστερεί η λήψη αποφάσεων και να δημιουργούνται ακόμα πιο δύσκολα δεδομένα.
Τέλος, και για να γίνει αντιληπτή η έλλειψη οποιουδήποτε ενδιαφέροντος εκ μέρους των Δήμων της Εύβοιας, αξίζει να σημειωθεί ότι στις 5 Νοεμβρίου 2021 ο Περιφερειακός ΦοΔΣΑ, στο πλαίσιο των ενεργειών του για την εκπόνηση ενός εφικτού, πλήρους και αποτελεσματικού Περιφερειακού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) για τη διαχείριση των αποβλήτων στη Στερεά Ελλάδα την περίοδο 2021- 2030, συμμετείχε σε τηλεδιάσκεψη που διοργάνωσε το Δίκτυο των ΦοΔΣΑ με τη συμμετοχή των συναρμόδιων Υπουργείων Περιβάλλοντος και Ανάπτυξης, καθώς και των μονάδων της DG REGIO και της JASPERS από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στη συζήτηση αυτή δυστυχώς δεν συμμετείχε κανένας από τους Δήμους της Περιφερειακής Ενότητας Εύβοιας.
Όλα τα παραπάνω είναι γνωστά στις δημοτικές αρχές της Εύβοιας, ενώ τα γνωρίζει ιδιαίτερα καλά ο ίδιος ο Δήμαρχος Κύμης – Αλιβερίου, ο οποίος διετέλεσε και μέλος του Δ.Σ. του Περιφερειακού ΦοΔΣΑ την περίοδο 2016-2017 και στη συνέχεια την περίοδο 2018-2019 ο Αντιδήμαρχος του Δήμου Κύμης – Αλιβερίου, συνδιαμορφώνοντας τις αποφάσεις του ΦοΔΣΑ τόσο για τον σχεδιασμό όσο και για τη λειτουργία των έργων.
Ως προς την προτεινόμενη λύση για τη διαχείριση των απορριμμάτων των Δήμων της Εύβοιας:
Όπως προαναφέρθηκε, ο Περιφερειακός ΦοΔΣΑ δεν προήλθε από παρθενογένεση. Κατά συνέπεια, και οι εναλλακτικές λύσεις που έχει στη διάθεσή του, είναι αποτέλεσμα του σχεδιασμού στον οποίο είχαν προχωρήσει οι Δημοτικές αρχές τα προηγούμενα χρόνια. Οι ελλείψεις σχεδιασμού και υποδομών από υπαιτιότητα των δημοτικών αρχών και των προϋφιστάμενων ΦοΔΣΑ, περιορίζουν σήμερα τις δυνατότητες του Περιφερειακού ΦοΔΣΑ. Εντούτοις, και σε αντίθεση με τα φημολογούμενα, ο Περιφερειακός ΦοΔΣΑ είναι σε θέση να διαχειριστεί τα απορρίμματα των Δήμων της Εύβοιας στις υφιστάμενες εγκαταστάσεις, και συγκεκριμένα στους ΧΥΤΑ Ιστιαίας και Άμφισσας, μέχρις ότου κατασκευαστεί το τρίτο κύτταρο στη Θήβα, και στη συνέχεια μέχρι να ολοκληρωθούν τα σχεδιαζόμενα έργα (ΜΕΑ/ΧΥΤΥ Χαλκίδας, Λαμίας). Αυτή ακριβώς η λύση αποφασίστηκε στην πρόσφατη Γενική Συνέλευση των μετόχων του Περιφερειακού ΦοΔΣΑ, και αυτή τη λύση είναι έτοιμος να υλοποιήσει ο Φορέας, ο οποίος, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, έχει τη συνταγματικά κατοχυρωμένη και νομοθετικά εξειδικευμένη αποκλειστική αρμοδιότητα για τη διαχείριση των εγκαταστάσεων στην περιοχή ευθύνης του. Κατά συνέπεια, ο μόνος αρμόδιος να λάβει αποφάσεις σχετικά με τη λειτουργία των εγκαταστάσεών του, είναι ο Περιφερειακός ΦοΔΣΑ.
Όμως, το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη χώρων. Οι υφιστάμενες υποδομές επαρκούν για την αντιμετώπιση των αναγκών των Δήμων μελών του Φορέα. Το πρόβλημα είναι η απροθυμία κάποιων Δήμων να αντιληφθούν ότι οι όποιες λύσεις πρέπει αφενός να είναι σύννομες και αφετέρου να εξυπηρετούν το σύνολο των Δήμων μελών του Φορέα, καθώς και ότι η επί σειρά ετών άρνηση δημιουργίας υποδομών δεν μπορεί παρά να έχει σήμερα ως αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους διαχείρισης των απορριμμάτων τους.
Τέλος, η τυχόν μη εφαρμογή από ορισμένους Δήμους της απόφασης της Γενικής Συνέλευσης οδηγεί μονοσήμαντα σε λύσεις εκτός της περιοχής ευθύνης του Φορέα, καθώς ο ΦοΔΣΑ θα εξακολουθήσει να λειτουργεί απολύτως σύννομα και μη επιβαρυντικά τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις.
Εν κατακλείδι, από όλα τα ανωτέρω συνάγεται ως συμπέρασμα : Η διαχρονικά απόλυτη προσήλωση του ΦοΔΣΑ Στερεάς Ελλάδας, μέσω των Υπηρεσιών του ως εφαρμόζουσες τις αποφάσεις των θεσμικών οργάνων του Φορέα, να αντιμετωπίσει με πνεύμα συνεργασίας, αλληλεγγύης και έμπρακτης υποστήριξης τα προβλήματα των Δήμων της Κεντρικής & Νότιας Εύβοιας, οι οποίοι, περιθωριοποιώντας όλα τα προαναφερόμενα γεγονότα, εστιάζονται σήμερα στην αναίτια επίρριψη ευθυνών ιδίως προς τις Υπηρεσίες και τα στελέχη του Φορέα.
Θήβα : 30/08/2022
Aπάντηση του Φο.Δ.Σ.Α. Στερεάς στο Δήμαρχο Κύμης – Αλιβερίου κ. Αθανάσιο Μπουραντά
