Ασύρματος ή Ατταλιώτικα ή Πέτρινα | Η Συνοικία το Όνειρο Σήμερα …

Κοντά στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας βρίσκονται τα Πετράλωνα, μια γραφική περιοχή που περισσότερο μοιάζει με χωριό. Ονομάστηκε Πετράλωνα, επειδή κάποτε στη θέση των πολυκατοικιών υπήρχαν πέτρινα αλώνια. Στη διάρκεια των χρόνων, πήρε διάφορες ονομασίες που προσδιόριζαν την κατάσταση που επικρατούσε στην περιοχή την εκάστοτε χρονική περίοδο. Ο Ασύρματος ή Ατταλιώτικα ή Πέτρινα είναι η συνοικία που απλώνεται κάτω από τον περιφερειακό του Φιλοπάππου στα Άνω Πετράλωνα και κρατά πεισματικά την γοητεία της παλιάς Αθηναϊκής γειτονιάς. Το 1908 ονομαζόταν Μελίτης-Βάραθρον, πιθανόν επειδή ήταν σε κοντινή απόσταση με το αρχαίο Βάραθρον, έναν λάκκο όπου έριχναν τα αρχαία χρόνια τα πτώματα των καταδικασμένων σε θάνατο.

Μια δεύτερη ονομασία ήταν Κατσικάδικα και αναφερόταν στην περιοχή που εκτεινόταν τα Κάτω Πετράλωνα. Το όνομά της οφειλόταν στις στάνες και στα βουστάσια που υπήρχαν στην περιοχή. Η περιοχή αρχικά ονομάζονταν Ασύρματος και πήρε το όνομά της από το τμήμα Τηλεγραφητών – Ασυρματιστών της Σχολής Πολέμου του Πολεμικού Ναυτικού, που βρισκόταν δυτικά του λόφου Φιλοπάππου.

Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922, στο παλιό λατομείο, πίσω από το λόφο του Φιλοπάππου στα Πετράλωνα, εγκαταστάθηκαν 800 οικογένειες προσφύγων. Οι περισσότεροι προέρχονταν από την Αττάλεια και την Αλάια της Μικράς Ασίας, γι’αυτό ο συνοικισμός έγινε γνωστός και ως Ατταλιώτικα. Γνωστή και ως «συνοικία το όνειρο» από την ομώνυμη κινηματογραφική ταινία, στην οποία αποτυπώνονταν τα όνειρα για μια καλύτερη ζωή, για ένα νέο ξεκίνημα των προσφύγων του 1922, που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή. Σήμερα για τελείως διαφορετικούς λόγους παραμένει μία συνοικία όνειρο.

Κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών το 1944 η Σχολή Πολέμου μαζί με τον χαρακτηριστικό Ασύρματο της κάηκαν ολοσχερώς, κάτι που ώθησε στη συνέχεια τη κυβέρνηση να πάρει τη πρωτοβουλία να κατασκευάσει στη θέση της πέτρινα σπίτια αλλά και ένα τετράγωνο με πολυκατοικίες για να μετεγκατασταθούν κάποιοι από τους πρόσφυγες οι οποίοι μέχρι τότε ζούσαν σε τρώγλες. Με πρωτοβουλία της βασίλισσας Φρειδερίκης χτίστηκαν πέτρινες κατοικίες, γνωστές ως τα «Πέτρινα της Φρειδερίκης».

Η ιστορική φτωχογειτονιά του Ασυρμάτου αποτέλεσε το σκηνικό γυρισμάτων της περίφημης ταινίας «Συνοικία το Όνειρο» το 1961 του Αλέκου Αλεξανδράκη. Η ταινία έμεινε στην ιστορία για τη λογοκρισία που υπέστη και τις προσπάθειες του Αλεξανδράκη να καταφέρει να την προβάλει στον κινηματογράφο. Πρωταγωνιστές ήταν ο Αλέκος Αλεξανδράκης, η Αλίκη Γεωργούλη και ο Μάνος Κατράκης. Η ιστορία εκτυλίσσονταν στην περιοχή του Ασυρμάτου και οι κεντρικοί χαρακτήρες προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να ξεφύγουν από τη φτώχεια τους.

Οι πρόσφυγες παραχώρησαν τα σπίτια τους για να γίνουν τα γυρίσματα και συμμετείχαν και οι ίδιοι ως κομπάρσοι. Δεδομένου ότι οι 170 πέτρινες κατοικίες δεν ήταν αρκετές για να στεγάσουν τον μεγάλο αριθμό των κατοίκων της περιοχής, τη λύση στο οικιστικό τουλάχιστον πρόβλημα έδωσε τελικά η ανέγερση μία πολυκατοικίας ακριβώς απέναντι από τον λόφο του Φιλοπάππου στην οδό Στησικλέους. Η πολυκατοικία του Ασυρμάτου είναι ένα αρχιτεκτονικό αξιοθέατο σε μία ιστορική συνοικία του κέντρου.

Στον Ασύρματο εγκαταστάθηκαν το 1922 πάνω από 800 οικογένειες προσφύγων και για δεκαετίες θεωρούνταν μία από τις πιο κακόφημες περιοχές της Αθήνας. Η πολυκατοικία του Ασυρμάτου κτίστηκε το 1967 σε σχέδια της Έλλης Νικολαΐδη Βασιλικιώτη. Το οικόπεδο άνηκε στο δήμοσιο και η ανέγερση της ογκώδους πολυκατοικίας δρομολογήθηκε με απόφαση της Υπηρεσίας Οικισμού του Υπουργείου Δημοσίων Έργων. Στόχος ήταν να στεγαστούν εκεί πρόσφυγες της Μικράς Ασίας που για δεκαετίες έμειναν σε χαμόσπιτα και παράγκες στην περιοχή.

Το βασικό ζητούμενο ήταν το συγκρότημα να στεγάσει όσο το δυνατόν περισσότερες οικογένειες και η Έλλη Νικολαΐδη Βασιλικιώτη το πέτυχε και με το παραπάνω. Σχεδίασε μία πολυκατοικία μεγάλου μεγέθους, που, όμως, εντάχθηκε εναρμονισμένα στο όλο τοπίο.

Σχετικά