Ένα από τα κεφάλαια της «Ιθάκης» του Αλέξη Τσίπρα που παρουσιάζει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι αυτό που καταπιάνεται με την περίοδο 2019 – 2023, την αποτυχία της επανεκκίνησης, την πορεία προς την σταδιακή υποχώρηση και τα αίτια της ήττας στις εκλογές του Μαΐου του 2023 και όσα ακολούθησαν ως τις δεύτερες εκλογές, του Ιουνίου και την παραίτησή του από την προεδρία του κόμματος. Επιπλέον, έχει και αναφορά στα όσα ακολούθησαν, δηλαδή την ανάδειξη Κασσελάκη στις εσωκομματικές εκλογές, και μέχρι την παρέμβασή του στο Συνέδριο του Φεβρουαρίου του 2024. Πρόκειται για το κεφάλαιο υπό τον τίτλο «Χαμένη ευκαιρία».
Σε αυτό το κεφάλαιο, ο Αλέξης Τσίπρας έχει δύο αποκαλυπτικές αναφορές για την Έφη Αχτσιόγλου και τον Αλέξη Χαρίτση, σύμφωνα με τις οποίες, τους πρότεινε να αναλάβουν τα ηνία του κόμματος αλλά αρνήθηκαν.
Καταρχάς αναφέρει ότι πήρε την απόφαση να παραιτηθεί μετά τις εκλογές του Μαΐου, το αποτέλεσμα των οποίων ο ίδιος χαρακτηρίζει «βαριά πολιτική και προσωπική ήττα». Και περιγράφει μεταξύ άλλων την προσπάθεια στο ενδιάμεσο να βρει μια λύση για να σωθεί το «πλοίο», ακόμη και με τον ίδιο να κάνει πίσω. Ο τότε σύμβουλός του Νίκος Μαραντζίδης άλλωστε με αφοπλιστική ειλικρίνεια του είχε πει μετά το αποτέλεσμα της πρώτης κάλπης, πως ο ίδιος είναι «τελειωμένος». Έτσι, όπως αναφέρει, του ήρθε η ιδέα για «αλλαγή καπετάνιου εν πλω». Παραδέχεται πως δεν ήταν εύκολη απόφαση «μετά από δεκαπέντε χρόνια στο τιμόνι, να παραμερίσω και να στηρίζω, ως σύμβουλος και ως πλήρωμα ταυτόχρονα, έναν νέο καπετάνιο». Από την άλλη, λέει «εγώ έτσι κι αλλιώς είχα αποφασίσει μέσα μου ότι μετά τις εκλογές της 25ης Ιουνίου, θα αποχωρούσα από την ηγεσία, αυτό ήταν δεδομένο. Όμως δεν ήθελα να φύγω αφήνοντας πίσω ένα κόμμα σε χειρότερη θέση απ’ ό,τι παρέλαβα».
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Αλέξης Τσίπρας έκανε δύο προτάσεις:
-τη μία στην Έφη Αχτσιόγλου αμέσως μετά τη συντριπτική ήττα του Μαΐου. Συγκεκριμένα της πρότεινε να βγει μπροστά και να αναλάβει επικεφαλής της εκλογικής καμπάνιας εν όψει των δεύτερων εκλογών. Ο Αλέξης Τσίπρας θα παρέμενε πρόεδρος του κόμματος κι εκείνη θα αναλάμβανε πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας, έχοντας την στήριξή του.
-Την δεύτερη στον Αλέξη Χαρίτση, μετά την ήττα των δεύτερων εκλογών, του Ιουνίου, όταν του πρότεινε να είναι ο διάδοχός του στο κόμμα, με το σκεπτικό ότι θα ήταν ο μόνος που θα μπορούσε «να εξασφαλίσει αν όχι τη συναίνεση, τουλάχιστον την ανοχή».
Και οι δύο αρνήθηκαν δηλώνοντας ουσιαστικά ανέτοιμοι να σηκώσουν τέτοιο βάρος. Τα σχετικά υποκεφάλαια τιτλοφορούνται «Άρνηση» και «Ρέκβιεμ».
Η άρνηση της Έφης και το «καρφί» για τον λάθος υπολογισμό
Ωστόσο, ο πρώην πρωθυπουργός εμφανίζεται επικριτικός κυρίως για την στάση της Έφης Αχτσιόγλου, μάλιστα, δείχνει να απορρίπτει με καχυποψία τους λόγους που η ίδια επικαλέστηκε για να αποκρούσει την πρότασή του και φαίνεται, εμμέσως πλην σαφώς, να της αποδίδει υπολογισμό.
«Η αντίδρασή της με ξάφνιασε. Ήταν ιδιαίτερα επιφυλακτική στα όρια της άρνησης. Τα επιχειρήματά της ομολογώ, δεν μου φάνηκαν καθόλου πειστικά. Μου είπε πως δεν της είχε περάσει καθόλου απ’ το μυαλό η προοπτική να ηγηθεί του ΣΥΡΙΖΑ και ότι ένιωθε ανέτοιμη για ένα τέτοιο βάρος. Ανέφερε επίσης την οικογένειά της και τις δυσκολίες που θα είχε να ισορροπήσει ανάμεσα στις απαιτήσεις του ρόλου και τις ανάγκες του μικρού της παιδιού. Η στάση της με αιφνιδίασε. Εκεί που εγώ έβλεπα μια μεγάλη ευκαιρία, εκείνη έβλεπε προβλήματα. Επιχείρησα, λοιπόν, όσο μπορούσα να τη μεταπείσω. Τη διαβεβαίωσα πως θα ήμουν συνεχώς δίπλα της. Αν μεν πηγαίναμε καλά στις εκλογές και ανεβάζαμε έστω και μία μονάδα τα ποσοστά μας σε σχέση με τον Μάιο θα βγαίναμε όλοι κερδισμένοι. Αν πάλι δεν πηγαίναμε καλά, η ευθύνη θα βάραινε αποκλειστικά εμένα». Όπως αναφέρει η συζήτηση αυτή κράτησε αρκετά, αλλά δεν κατάφερε να την μεταπείσει, με την Έφη Αχτσιόγλου να ζητά μια μέρα διορία για να απαντήσει. Την επομένη απέρριψε οριστικά την πρότασή του προς απογοήτευσή του όπως λέει. «Εν τέλει» σημειώνει συμπερασματικά, λίγο παρακάτω «όπως φάνηκε και στη συνέχεια, η Έφη αρνήθηκε γιατί πίστευε πως μόνη της, παίρνοντας αποστάσεις από μένα, θα μπορούσε να υπερβεί τα προβλήματα εντός του ΣΥΡΙΖΑ και να πείσει τα μέλη του παρουσιάζοντας μια φρέσκια υποψηφιότητα, χωρίς να δίνει την εντύπωση πως ήταν υπό την κηδεμονία μου. Αποδείχτηκε ότι υποτίμησε την κατάσταση και τη σημασία της δικής μου στήριξης».
Αυτή η ιστορία, λέει ο Αλέξης Τσίπρας, πυροδότησε μια «κρίση εμπιστοσύνης». «Όχι απέναντι στην Αχτσιόγλου προσωπικά» αλλά απέναντι στη συλλογική μας δυνατότητα, ως πολιτικού φορέα να βάλουμε μπροστά το εμείς και να υπερβούμε το τέλμα στο οποίο είχαμε περιέλθει».
Το «όχι» Χαρίτση και η διαπίστωση ότι δεν είναι δυνατή η ομαλή μετάβαση στην επόμενη μέρα
Μετά το αποτέλεσμα της 25ης Ιουνίου, αναφέρει πώς εσκεμμένα δεν έδωσε καθαρό σήμα στις δηλώσεις του, αφήνοντας να εννοηθεί ακόμη και προσφυγή στη βάση. Στην πραγματικότητα, έδινε χρόνο στον εαυτό του: «αποφάσισα να αφήσω τον εαυτό μου να συμβουλευτεί το μαξιλάρι του» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Την μεθεπόμενη μέρα κάλεσε τον Αλέξη Χαρίτση στο Σούνιο, καθώς όπως λέει «ήθελα να εξαντλήσω κάθε δυνατότητα να υπάρχει συνέχεια και ομαλή μετάβαση του κόμματος στην επόμενη μέρα». «Έτσι», συνεχίζει, «φώναξα τον Αλέξη Χαρίτση στο Σούνιο. Πίστευα ότι ήταν ο μόνος που θα μπορούσε εφόσον εκλεγεί, να εξασφαλίσει, αν όχι τη συναίνεση, τουλάχιστον την ανοχή. Ανήκε στη νέα γενιά, είχε τεχνοκρατικό προφίλ και επιτυχημένη θητεία ως υπουργός μου. Μπορούσε να δημιουργηθεί μια ευρύτερη πλειοψηφία στήριξης στο πρόσωπό του. (…) Χωρίς περιστροφές του ανακοίνωσα την απόφασή μου να παραιτηθώ. Και του ζήτησα να δεχτεί να είναι υποψήφιος για επόμενος Πρόεδρος του κόμματος. Του εξήγησα ότι θα ήταν μια επιλογή που θα μπορούσε να κρατήσει το κόμμα ενωμένο. Του εκμυστηρεύτηκα όσα είχαν συμβεί με την Έφη και κατέληξα: “Μόνο η δική σου υποψηφιότητα μπορεί να βρει ευρύτερη αποδοχή”». Σημειώνει ότι στο άκουσμα της απόφασής του να παραιτηθεί και της πρότασής του να θέσει υποψηφιότητα ο Χαρίτσης «σκοτείνιασε», είπε «ότι δεν αισθάνεται έτοιμος να αναλάβει ένα τόσο μεγάλο βάρος» και «μου ζήτησε να μην παραιτηθώ».
Κατόπιν όλων αυτών, ο Αλέξης Τσίπρας διαμόρφωσε την πεποίθηση πως «τα περιθώρια στένεψαν». «Κατάλαβα», αναφέρει, «ότι δεν μπορούσα να διασφαλίσω μια ομαλή μετάβαση μετά την παραίτησή μου. Τότε αποφάσισα πως το σωστό θα ήταν να αποδεχτώ ότι αυτό που θεωρούσα παιδί μου, ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν ήταν πια στη δική μου αγκαλιά. Είχε ενηλικιωθεί, είχε φύγει και ίσως δεν με είχε πια ανάγκη. Το κόμμα που τόσο είχα αγαπήσει, θα έπρεπε να βρει μόνο του τον βηματισμό του, στον νέο κύκλο. Αποφάσισα λοιπόν να προχωρήσω στην απόφαση να παραιτηθώ και να αφήσω τα πράγματα να εξελιχθούν. Χωρίς φόβο και χωρίς πάθος. Άλλωστε ήταν όλοι τους πια ενήλικες και εμβολιασμένοι, όπως συνήθιζε να λέει ο αείμνηστος Μιχάλης Παπαγιαννάκης».
