To oπτικό τρικ κάνει την κόρη να διαστέλλεται σαν να μετακινούσασταν στο σκοτάδι.
Κοιτάξτε για λίγο την παρακάτω εικόνα. Έχετε την εντύπωση ότι η κεντρική μαύρη κηλίδα μεγαλώνει, σαν να πέφτατε σε τρύπα;
Αν η απάντηση είναι ναι, δεν είστε μόνοι: η οφθαλμαπάτη της μαύρης τρύπας, άγνωστη μέχρι σήμερα στην επιστήμη, είναι ορατή στο 86% των ανθρώπων, αποκαλύπτει διεθνής μελέτη.
«Η διαστελλόμενη τρύπα είναι μια άκρως δυναμική οφθαλμαπάτη» λέει ο δρ Μπρούνο Λενγκ, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Όσλο και πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης στην επιθεώρηση Frontiers in Human Neuroscience.
«Η κεντρική κηλίδα, ή ντεγκραντέ του γκρι, δημιουργεί μια ισχυρή εντύπωση οπτικής ροής, σαν να έπεφτε ο παρατηρητής σε τρύπα ή τούνελ» εξηγεί.
Πηγή: Β.Laeng, S.Nabil, A,.Kitaoka
Οι οφθαλμαπάτες δεν είναι απλώς οπτικά τρικ χωρίς επιστημονικό ενδιαφέρον: ερευνητές στα πεδία της νευρολογίας και της ψυχολογίας τις μελετούν για να κατανοήσουν τον περίπλοκο τρόπο λειτουργίας του ανθρώπινου οπτικού συστήματος, το οποίο ερμηνεύει και προβλέπει οπτικά ερεθίσματα, αντί απλώς να καταγράφει το φως σαν κάμερα.
Στη νέα μελέτη, η ομάδα του Λενγκ δείχνει ότι η οφθαλμαπάτη της διαστελλόμενης τρύπας είναι τόσο καλή στο να ξεγελά τον εγκέφαλο ώστε προκαλεί διαστολή της κόρης του ματιού, ώστε το μάτι να δέχεται περισσότερο φως, όπως συμβαίνει όταν μετακινούμαστε προς μια σκοτεινή περιοχή.
«Δείξαμε […] ότι η κόρη του ματιού αντιδρά στο πώς αντιλαμβανόμαστε το φως –ακόμα και αν αυτό το ‘φως’ είναι ανύπαρκτο, όπως σε αυτή την οφθαλμαπάτη- και όχι απλώς στην ποσότητα της ενέργειας του φωτός που πέφτει στην πραγματικότητα στο μάτι. Το οπτικό τρικ της διαστελλόμενης τρύπας προκαλεί μια αντίστοιχη διαστολή της κόρης, όπως θα συνέβαινε αν αυξανόταν το σκοτάδι» εξηγεί ο Λενγκ.
Η ομάδα του Λενγκ ζήτησε από 50 εθελοντές με κανονική όραση να κοιτάξουν σε μια οθόνη να βαθμολογήσουν διάφορες βερσιόν της οφθαλμαπάτης, με την κεντρική κηλίδα να εμφανίζεται μαύρη, άσπρη ή χρωματιστή. Ταυτόχρονα, οι ερευνητές παρακολουθούσαν τις κινήσεις των ματιών και την ίριδα.
Σύμφωνα με τις απαντήσεις των εθελοντών, η οφθαλμαπάτη είναι πιο έντονη όταν η κηλίδα είναι μαύρη. Σε αυτή την περίπτωση το φαινόμενο γινόταν αντιληπτό από το 86% των συμμετεχόντων, συγκριτικά με 80% όταν είχε άλλο χρώμα. Μεταξύ των εθελοντών που έβλεπαν την οφθαλμαπάτη, η υποκειμενική έντασή της παρουσίαζε μεγάλη διακύμανση.
Μια άλλη ενδιαφέρουσα παρατήρηση είναι ότι η μαύρη διαστελλόμενη τρύπα προκαλεί διαστολή της κόρης, ενώ οι χρωματιστές τρύπες προκαλούν τη συστολή της, σαν να περίμενε ο εγκέφαλος μια αύξηση αντί μείωσης της φωτεινότητας.
Όπως κατέληξε ο Λενγκ, «τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι η διαστολή και η συστολή της κόρης δεν είναι μηχανισμός κλειστού βρόχου, σαν φωτοκύτταρο που ανοίγει την πόρτα, ανεπηρέαστος από άλλες πληροφορίες πέρα από την ποσότητα του φωτός που διεγείρει τους φωτοϋποδοχείς του ματιού».
»Στην πραγματικότητα, τοι μάτι προσαρμόζεται στο αντιληπτό ή ακόμα και το φανταστικό φως, όχι απλώς στη φυσική ενέργεια. Μελλοντικές έρευνες θα μπορούσαν να αποκαλύψουν άλλους τύπους φυσιολογικών ή σωματικών αλλαγών που μπορούν να ‘ρίξουν φως’ στο πώς λειτουργεί η οφθαλμαπάτη».
