Του Θωμά Κιούση*
Δυσβάσταχτο είναι το βάρος από την ακρίβεια και τη συνεχή άνοδο των τιμών που εξακολουθούν να επιβαρύνουν το κόστος ζωής παρά την υποχώρηση του πληθωρισμού στο 7,2% τον Δεκέμβριο, από 8,5% το Νοέμβριο και 9,1% τον Οκτώβριο του 2022.
Το χαμηλότερο ποσοστό (7,2%) απεικονίζει την αύξηση των τιμών σε σχέση με το Δεκέμβριο του 2021, όταν όμως οι τιμές ήταν ήδη υψηλές και είχαν ανέβει κατά 5,1% σε σχέση με το Δεκέμβριο του 2020.
Αν για παράδειγμα, είχε κάποιος στην άκρη 10.000 ευρώ (π.χ στην τράπεζα με μηδενικές αποδόσεις), η αξία των χρημάτων του έπεσε μέσα σε δύο μόλις χρόνια στα 8.730 ευρώ. Μόνον τον τελευταίο χρόνο (12/2022 – 12/2021), η αξία των χρημάτων έπεσε κατά 720 ευρώ.
Θα συνέφερε επομένως, να αναζητήσει μια επιλογή, που θα είχε απόδοση μεγαλύτερη του πληθωρισμού για να διαφυλάξει το βιοτικό του επίπεδο ή να προσπαθήσει να ξοδέψει το ποσόν των 10.000 το συντομότερο δυνατό για να προλάβει και να αποφύγει τη μείωση της πραγματικής αγοραστικής δύναμης των χρημάτων του. Το ποσό που είχε μπορεί να είναι το ίδιο, αλλά αν το άφηνε στην άκρη, θα έχανε αγοραστική δύναμη 1.370 ευρώ μέσα σε δύο χρόνια.
Αντίστοιχη είναι η εικόνα και με τις αμοιβές. Αν κάποιος είχε μισθό 1.000 ευρώ πριν δύο χρόνια και δεν είχε καμία αύξηση στη συνέχεια, η πραγματική αξία των χρημάτων του σήμερα έχει υποχωρήσει κάτω από 873 ευρώ εξαιτίας της επίσημης ανόδου των τιμών.
Η αύξηση των συντάξεων και του κατώτατου μισθού μέχρι τώρα, μετριάζει αλλά δεν καλύπτει τη διαφορά. Στις συντάξεις π.χ. μετά την αύξηση κατά 7,75%, η μείωση της αγοραστικής δύναμης τα δύο τελευταία χρόνια βρίσκεται περίπου στο 5%.
Ακόμα χειρότερη είναι η εικόνα για κατηγορίες προϊόντων με συγκριτικά μεγαλύτερες αυξήσεις στις τιμές, όπως στα τρόφιμα με άνοδο 15,5% το τελευταίο δωδεκάμηνο. Αυτό σημαίνει, ότι αν κάποιος είχε 100 ευρώ πέρσι για αγορά τροφίμων, μέσα σε ένα χρόνο η πραγματική αξία του ποσού έπεσε περίπου στα 84,5 ευρώ και στη διετία κάτω από 80 ευρώ. Επομένως θα πρέπει ή να αγοράσει λιγότερα τρόφιμα ή να διαθέσει επιπλέον χρήματα για να έχει τις ίδιες ποσότητες που αγόραζε πριν έναν χρόνο.
Η άνοδος των τιμών στα τρόφιμα πλήττει αναλογικά περισσότερο τους πιο ευάλωτους οικονομικά (χαμηλόμισθοι και συνταξιούχοι), καθώς αποτελεί βασική ανάγκη που δεν μπορούν να αποφύγουν ή να υποκαταστήσουν.
Το 2023 δεν ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς γιατί εκτός από την ακρίβεια και τον πληθωρισμό, βρισκόμαστε σε περιβάλλον ανόδου των επιτοκίων που έχουν στόχο να «χτυπήσουν» τον πληθωρισμό, αλλά που επιδρούν αρνητικά στην ανάπτυξη με αντίστοιχες συνέπειες στην απασχόληση και την αύξηση της ανεργίας.
Επιπλέον, σε προϊόντα όπως τα τρόφιμα, τα υψηλά επιτόκια μπορεί να μην έχουν την προσδοκώμενη επίπτωση στις τιμές εξαιτίας της ανελαστικής ζήτησης ιδιαιτέρα από τις χαμηλότερες εισοδηματικά τάξεις.
Η ανάγκη για δημοσιονομική πειθαρχία σε μια χρονιά εκλογών με σύνεση και χωρίς πλειοδοσία παροχολογίας παραμένει.
Παραμένει όμως και η ανάγκη για δίκαια μέτρα ενίσχυσης προκειμένου να στηριχθεί η κοινωνία και ιδιαίτερα οι πιο αδύναμοι που πλήττονται περισσότερο από τις συνέπειες της ακρίβειας και του πληθωρισμού.
Ταυτόχρονα, η χώρα χρειάζεται να λάβει πιο ουσιαστικά μέτρα κατά της ακρίβειας, με πιο αποτελεσματική εποπτεία και ελέγχους στην αγορά για να παταχθούν φαινόμενα κερδοσκοπίας και αισχροκέρδειας. Φαινόμενα, που μπορεί να έχουν ως αφετηρία τις ανατιμήσεις στην ενέργεια και τις δυσκολίες στην ομαλή τροφοδοσία της αγοράς από την πλευρά του πληθωρισμού κόστους, αλλά σε πολλές περιπτώσεις καταλήγουν με εξωφρενικά περιθώρια κέρδους που δε δικαιολογούνται από πουθενά και με επιχειρήματα τεκμηρίωσης αυτών των τιμών που εκθέτουν ακόμα περισσότερο αυτούς που τα επικαλούνται.
Φαινόμενα κοινωνικά άδικα που παίρνουν έκταση και διατηρούνται στο χρόνο, εξαιτίας παραγόντων όπως δεσπόζουσα θέση στην αγορά, ολιγοπωλιακές δομές, εναρμονισμένες πρακτικές, ανυπαρξία σοβαρών ελέγχων και ένα αδύναμο χρόνια τώρα καταναλωτικό κίνημα στη χώρα.
Στις έκτακτες συνθήκες που ζούμε ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης δεν μπορεί να λειτουργήσει όπως σε ομαλές περιόδους.
Μέτρα που έχουν ανακοινωθεί όπως καλάθι νοικοκυριού και φορολόγηση υπερκερδών, είναι προς τη θετική κατεύθυνση. Η πολιτεία χρειάζεται όμως πέρα από τις όποιες έκτακτες ή κατασταλτικές αποφάσεις, να προστατεύει την κοινωνία και με την προληπτική της παρουσία. Με επάρκεια, με έγκαιρο σχεδιασμό, με δίκαιους και ξεκάθαρους από πριν κανόνες, οι οποίοι θα έχουν διάρκεια, θα εφαρμόζονται εφόσον χρειαστεί και θα αποθαρρύνουν να εκδηλωθούν οι οποιεσδήποτε αθέμιτες πρακτικές.
* Οικονομολόγος, δημοτικός; Σύμβουλος δήμου Θηβαίων
Έχουν λυθεί τα τοπικά προβλήματα που είναι τόσο μεγάλα και μας λείπουν οι μακροσυρτες κούφιες αναλύσεις τώρα;έλεος πια ασχοληθείτε με τα προβλήματα το τόπου σας και αφήστε τις οικονομικές αναλύσεις στην άκρη!Θα κριθείτε για την προσφορά σας στον τόπο όχι ως αρθρογράφοι επί παντός επιστητού!!!!