Αβραάμ Λίνκολν: «Αν θες να δοκιμάσεις τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου, δώσ’ του εξουσία».
Είναι η σοβαρή ασθένεια που προσβάλλει τα περισσότερα άτομα από αυτά που αποκτούν εξουσία. Δεν είναι καινούργια, ούτε τοπική. Πρωτοδιαγνώστηκε τον καιρό που οι άνθρωποι οργανώθηκαν σε κοινότητες, από τότε που συγκροτήθηκαν ιεραρχίες και πυραμίδες εξουσίας.
Αναφέρομαι, φυσικά, στην αλαζονεία της εξουσίας. Υπήρξε κεντρικό θέμα του μέγα σατιρικού ποιητή της κλασικής αρχαιότητας, του Αριστοφάνη, αλλά και άλλων θεατρικών συγγραφέων, φιλοσόφων και πολιτικών αναλυτών έως τις μέρες μας.
Και πώς θα μπορούσε να μην τραβήξει την προσοχή και τον προβληματισμό τους, αφού η αλαζονεία είναι διαβρωτική και οπισθοδρομεί τις πολιτικές κοινωνίες. Είναι πηγή πολιτικής ανωμαλίας και αιτία απαξίωσης της πολιτικής.
Κλασική συμπτωματολογία που τη βλέπουμε τριγύρω μας είναι η άρνηση των αλαζόνων στην κριτική αντιπαράθεση. Ενεργούν χωρίς να λογοδοτούν, έχοντας την ψευδαίσθηση ότι προέκυψαν στην εξουσία αυτοδίκαια και όχι ως εκπρόσωποι ενός ορισμένου σώματος, με το οποίο έχουν την ηθική και πολιτική υποχρέωση να συμπορεύονται. Μοιάζει σαν να ακολουθούν έναν δικό τους δρόμο, παραμιλώντας μάλιστα… Ταυτόχρονα έχουν χτίσει μέσα τους την αυτοαθώωσή τους: Η συμπεριφορά τους είναι ο τρόπος επιβίωσης και συντήρησής τους σε ένα άγριο σύστημα και, παράλληλα, η άμυνά τους προς όσους τους επιβουλεύονται προσωπικά…
Η αλαζονική συμπεριφορά ξεδιπλώνεται σε όλες τις λεπτομέρειές της στις μικρές κοινωνίες. Εκεί, δηλαδή, που τον αλαζόνα τον συναντάς αυτοπροσώπως, στην πόλη που κατοικείς, στο χώρο εργασίας του – εάν έχει – όταν γίνεσαι ο ίδιος αυτόπτης μάρτυρας εκδήλωσης της αλαζονείας του, και όταν ακούς ιστορίες ανάλογων περιστατικών από τρίτους. Στις μικρές πολιτικές κοινωνίες, ο αλαζόνας διακρίνεται γρήγορα και εύκολα. Σπάνια γίνονται λάθος κρίσεις. Τον έχεις απέναντί σου, να ορθώνεται με έπαρση, μωροπερήφανα πάνω στο βάθρο της αλαζονείας, να βγάζει κραυγές ή σιωπή, ανάλογα με το συμφέρον του, και να ατενίζει με μια αυτάρεσκη διάθεση το κοντινό του μέλλον!
Τα συμπτώματα είναι ορατά διά γυμνού οφθαλμού και αδιαμφισβήτητα. Η θεραπευτική αγωγή μία: τακτική ανανέωση των ατόμων που βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας. Και ας είμαστε ρεαλιστές, η συγκεκριμένη πολιτική “νόσος” είναι ανίατη. Ωστόσο, όσο πολιτικά ωριμότερο είναι ένα πολιτικό σώμα, τόσο πιο σύντομα σε διάρκεια είναι τα περιστατικά αλαζονείας!
Της Αθηνάς Σπανάκη – Κοχιαδάκη