Γονίδια και περιβάλλον συνδυαστικά, προκαλούν ατοπία κυρίως στα παιδιά, αν και πληθαίνουν τα τελευταία χρόνια οι περιπτώσεις που η ατοπική δερματίτιδα επιμένει και μετά την ενηλικίωση
Μια «παράδοξη αντίδραση» επιφυλάσσει το δέρμα στο 20-25% των παιδιών, αντίδραση η οποία αποτελεί το 3% των δερματοπαθειών στο σύνολό τους.
Ο λόγος για την ατοπική δερματίτιδα, μια από τις εκδηλώσεις της ατοπίας, που προκαλεί επιπεφυκίτιδα, ρινίτιδα, άσθμα και δερματίτιδα.
Την ατοπία, ο Ιπποκράτης ονόμασε έτσι από το στερητικό α και τον τόπο, θέλοντας να δηλώσει την «παράδοξη αντίδραση» που προκαλείται στον ανθρώπινο οργανισμό.
Τις τελευταίες δεκαετίες, η ατοπική δερματίτιδα αυξάνεται στις μεγαλύτερες ηλικίες, παρότι συνήθως στις μισές περιπτώσεις υποχωρεί ως την ηλικία των 5 ετών και στο 90% των περιπτώσεων μέχρι την εφηβεία.
Η νόσος χαρακτηρίζεται από έντονο κνησμό με ή χωρίς εξάνθημα. Το εξάνθημα, όταν υπάρχει, εντοπίζεται κυρίως στο πρόσωπο, στο λαιμό και στις κοιλότητες των αγκώνων και των γονάτων. Είναι δυνατόν όμως, να καλύπτει και όλη την επιφάνεια του σώματος. Εξελίσσεται με εξάρσεις και υφέσεις και, σε πολλές περιπτώσεις, ταλαιπωρεί ιδιαίτερα τον ασθενή.
Για την ατοπική δερματίτιδα μιλά στο in.gr o Καθηγητής Δερματολογίας-Αφροδισιολογίας και Διευθυντής της Α’ Πανεπιστημιακής Κλινικής του Α.Π.Θ., Δημήτρης Ιωαννίδης, εξηγώντας πως πιθανόν, η νόσος είναι το αποτέλεσμα πολυπαραγοντικής κληρονομικότητας.
Φταίνε τα γονίδια;
Η έρευνα για συγκεκριμένα «ατοπικά γονίδια» κατέληξε σε ορισμένα υποψήφια, τα οπoία μάλλον παραμένουν αδρανοποιημένα στους περισσότερους ανθρώπους. Έχει, επίσης, επιβεβαιωθεί η παρατήρηση ότι η ατοπική δερματίτιδα και οι άλλες ατοπικές εκδηλώσεις μπορεί να μεταβιβάζονται με διαφορετικό τρόπο.
«Η ατοπική δερματίτιδα συνδυάζει τέτοια ποικιλία ανοσολογικών διαταραχών που μπορούν να προκαλέσουν σύγχυση. Φαίνεται ότι ο ρόλος της επιβραδυνόμενης υπερευαισθησίας τύπου IV και των υπεραντιγόνων, ιδιαίτερα αυτό του χρυσίζοντα σταφυλόκοκκου, συνεχώς ενισχύεται στην παθογένεση της ατοπικής δερματίτιδας. Σε αντίθεση με τα υγιή άτομα, οι ασθενείς που πάσχουν από ατοπία, διαθέτουν μεγαλύτερο αριθμό Τ βοηθητικών λεμφοκυττάρων τύπου 2 που εκκρίνουν ιντερλευκίνη-4 4 (IL4 – B cell – IgE) και ιντερλευκίνη-5 (εωσινόφιλα) και μικρότερο αριθμό Τ βοηθητικών λεμφοκυττάρων τύπου 1 που εκκρίνουν ιντερφερόνη-γ.
Αιτίες επιδείνωσης
Έχουν, επίσης, εντοπισθεί ορισμένοι παράγοντες που προκαλούν ή επιδεινώνουν την ατοπική δερματίτιδα, όπως λοιμώξεις, τροφές, οι κλιματολογικές συνθήκες, ρουχισμός, ουσίες από το περιβάλλον, διάφορα φάρμακα και η ψυχική υπερένταση», επισημαίνει ο καθηγητής.
Η σύγχρονη αντιμετώπιση της νόσου περιλαμβάνει την τοπική και συστηματική αγωγή, καθώς και τα γενικά μέτρα, τα οποία πρέπει να ληφθούν.
Τοπικές θεραπείες
Όσον αφορά στην τοπική αγωγή, οι μαλακτικές και ενυδατωτικές κρέμες για ενυδάτωση του δέρματος είναι εξαιρετικά ωφέλιμες και έχουν αναπτυχθεί προηγμένα, τεχνολογικά, σκεύασματα τα τελευταία χρόνια.
Τα κορτικοστεροειδή αποτελούν την πιο συχνή θεραπεία, αλλά η συνεχής χρησιμοποίησή τους μπορεί να συνοδεύεται από ανεπιθύμητες ενέργειες. Τα τοπικά ανοσοτροποποιητικά φάρμακα (pimecrolimus – tacrolimus) φαίνεται ότι βοηθούν σημαντικά στον μακροχρόνιο έλεγχο της νόσου.
Όσον αφορά στην αγωγή από του στόματος, τα κορτικοστεροειδή, η κυκλοσπορίνη, η φωτοθεραπεία αποτελούν τα κλασσικά φάρμακα, αλλά έχουν ακόμη χρησιμοποιηθεί μεθοτρεξάτη, αζαθειοπρίνη, μυκοφαινολάτη, αναστολείς λευκοτριενίων και προβιοτικά, με ποικίλη αποτελεσματικότητα, ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς, τη βαρύτητα της νόσου και τη συχνότητα των υποτροπών.
Τι αποφεύγουμε
Τα γενικά μέτρα, τα «γιατροσόφια» είναι η αποφυγή της χρήσης μάλλινων ρούχων σε επαφή με το δέρμα, η χρήση κοινών στρωμάτων κατά τον ύπνο και όχι στρωμάτων με πούπουλα ή άλλα συνθετικά, η εφαρμογή μαλακτικών κρεμών μετά από κάθε λουτρό καθαρισμού και η αποφυγή ορισμένων τροφών.
Συστηματική θεραπεία
Η ουσιαστική, όμως, αλλαγή στην θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου ξεκίνησε με την καλύτερη γνώση της αιτιοπαθογένειάς της και με την ανακάλυψη των βιολογικών παραγόντων, τα οποία είναι μονοκλωνικά αντισώματα που δεσμεύουν συγκεκριμένες κυτταροκίνες που συμμετέχουν στην αιτιοπαθογένεια της ατοπικής δερματίτιδας. Τέτοιο φάρμακο π.χ. είναι το dupilumab που δεσμεύει την Ιντερλευκίνη 4.
Επίσης, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν, εκτός από τους βιολογικούς παράγοντες, και μικρά μόρια που βρίσκονται σε ερευνητικό στάδιο ή ήδη κυκλοφορούν όπως οι αναστολείς των JAK κινασών (abrocitinib, baricitinib, upadacitinib, ruxolitinib, delgocitinib), οι οποίοι ανακουφίζουν πολύ γρήγορα από τον κνησμό.
Οι θεραπευτικές επιλογές, λοιπόν, στην ατοπική δερματίτιδα, θα πρέπει να στοχεύουν στη μείωση των βλαβών και των συμπτωμάτων, στην πρόληψη ή μείωση του αριθμού των υποτροπών, στη μακροχρόνια θεραπευτική αγωγή για πρόληψη των εξάρσεων, στον περιορισμό των ανεπιθύμητων ενεργειών, στην τροποποίηση της πορείας της νόσου, αλλά και στην εκπαίδευση των ασθενών και των γονέων, εάν οι ασθενείς είναι παιδιά, αποβλέποντας τελικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών μας.
in.gr
