«Εάλω η Πόλις» ακούστηκε στις 29 Μαΐου του 1453 και η Βασιλεύουσα, η Πόλη του Ελληνισμού και της Χριστιανοσύνης, που όλοι οι λαοί θέλησαν να κατακτήσουν, έπεσε στα χέρια των Οθωμανών.
Το 1453, όταν ο Μωάμεθ ο Β’ άρχισε να πολιορκεί την Κωνσταντινούπολη, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία υπήρχε μόνο κατ’ όνομα. Η φθίνουσα πορεία που ξεκίνησε το 1204 με την πρώτη άλωση της Κωνσταντινούπολης στη Δ’ Σταυροφορία ουδέποτε είχε ανακοπεί. Ο αυτοκράτορας εξουσίαζε την Κωνσταντινούπολη, τα προάστια και κάποιες σκόρπιες περιοχές. Μηδενικοί οικονομικοί πόροι, ανύπαρκτα στρατιωτικά μέσα.
Ο τελευταίος Βυζαντινός Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος είχε καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να περισώσει την Αυτοκρατορία. Σε μια απέλπιδα προσπάθεια ζήτησε βοήθεια από τον Πάπα Νικόλαο Ε’. Ο Πάπας έβαλε τον όρο της Ένωσης των Εκκλησιών και ο Κωνσταντίνος τον αποδέχτηκε. Βρήκε μπροστά του τους Ανθενωτικούς. Εντέλει ελάχιστη βοήθεια ήρθε από τη Δύση.
Ο Παλαιολόγος άρχισε να οργανώνει την άμυνα της πόλης. Τα τείχη επισκευάστηκαν, σκάφτηκε βαθιά τάφρος, συγκεντρώθηκαν τρόφιμα. Η είσοδος του Κεράτιου Κόλπου κλείστηκε με βαριά αλυσίδα.
Ο αγώνας ήταν άνισος. Οι υπερασπιστές της πόλης ήταν 6.000-7.000. Οι 2.000 μισθοφόροι, κυρίως Ενετοί και Γενουάτες. Στην πρώτη γραμμή, στην πύλη του Αγίου Ρωμανού ο ίδιος ο Παλαιολόγος με τον αρχηγό των Γενοβέζων, Ιουστινιάνι.
Κυριακή του Πάσχα, 2 Απριλίου 1453. 150.000 άνδρες του Μωάμεθ του Β’ στρατοπέδευσαν έξω από την Κωνσταντινούπολη. Ο Μωάμεθ έστησε κι εκείνος σκηνή απέναντι από την πύλη του Αγίου Ρωμανού.
Στις 5 Απριλίου απέκλεισε την Κωνσταντινούπολη από στεριά και από θάλασσα και ζήτησε την ειρηνική της παράδοση. Οι Βυζαντινοί αρνήθηκαν και στις 7 Απριλίου ο Μωάμεθ κήρυξε επίσημα την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης.
Οι Βυζαντινοί απέκρουσαν τις πρώτες εφόδους των πολιορκητών και το ηθικό ανέβηκε. Όμως, οι έριδες πίσω από τα τείχη υπονόμευαν τον αγώνα του Παλαιολόγου.
Το τείχος της Βασιλεύουσας έγινε έρμαιο των καθημερινών κανονιοβολισμών της μπομπάρδας, του μεγάλου κανονιού του σουλτάνου. Οι τάφροι γέμισαν πτώματα.
21 Απριλίου 1453. Ένας γενουάτικος στολίσκος με εφόδια υπό τον πλοίαρχο Φλαντανελά διέσπασε τον τουρκικό κλοιό των 400 πλοίων και εισήλθε στον Κεράτιο, αναπτερώνοντας προσωρινά τις ελπίδες των πολιορκούμενων.
Ο σουλτάνος ήθελε τον Κεράτιο πάση θυσία. Κατασκεύασε δίολκο και μετέφερε διά ξηράς περίπου 70 πλοία από τον Βόσπορο στην πίσω πλευρά του Κεράτιου.
Η κατάσταση για τους πολιορκούμενους έγινε απελπιστική. Έπρεπε να μετακινηθούν για να προστατεύσουν τα θαλάσσια τείχη.Ο Ιουστινιάνι στην πύλη του Αγίου Ρωμανού συγκρατούσε τις τουρκικές επιθέσεις ως την τελευταία στιγμή. Οι Τούρκοι προσπαθούσαν να σκαρφαλώσουν με σκάλες. Το οθωμανικό πυροβολικό σφυροκοπούσε τα τείχη. Οι Βυζαντινοί το βράδυ τα ξαναέχτιζαν.
21 Μαΐου 1453. Ο σουλτάνος ζήτησε ξανά παράδοση της Κωνσταντινούπολης. «Δεν είναι δική μου για να την παραδώσω. Με κοινή απόφαση όλοι θα πεθάνουμε» απάντησε ο Παλαιολόγος.
Οι Βυζαντινοί στράφηκαν στην εικόνα της Παναγίας. Ήρθε όμως ένας κακός οιωνός. Λέγεται ότι κατά τη λιτανεία η εικόνα έπεσε και δεν μπορούσαν να τη σηκώσουν.
Η τελική έφοδος των Οθωμανών έγινε την 29η Μαΐου 1453. Οι Βυζαντινοί ήταν εξαντλημένοι και οι γενίτσαροι χτυπούσαν με σφοδρότητα. Ο Ιουστινιάνι τραυματίστηκε θανάσιμα και έφυγε από τα τείχη. Λέγεται ότι ενώ η μάχη μαινόταν μια μικρή πυλίδα, μια κερκόπορτα, έμεινε ανοιχτή. Περίπου 50 Τούρκοι πέρασαν και ύψωσαν τα λάβαρα.
Κατά χιλιάδες οι στρατιώτες του Μωάμεθ εφόρμησαν στη σχεδόν ανυπεράσπιστη πόλη και την κατέλαβαν.
Οι Οθωμανοί ξεκίνησαν τριήμερη λεηλασία. Σφαγές, βιασμοί και κάθε είδους βαρβαρότητα.
Ο Παλαιολόγος πολέμησε μέχρι τέλους και έπεσε ηρωικά μαχόμενος. «Δεν υπάρχει ένας χριστιανός να μου πάρει το κεφάλι;», λέγεται ότι είπε λίγο πριν το θανατηφόρο χτύπημα.
Το βράδυ, ο Μωάμεθ ο Πορθητής εισήλθε πανηγυρικά στην Αγία Σοφία και προσευχήθηκε στον Αλλάχ «αναβάς επί της Αγίας Τραπέζης», όπως αναφέρουν οι χρονικογράφοι της εποχής.
