Από τον Γαλαξία μέχρι τις Αμαζόνες…
Ο Δεκέμβριος είναι κατά κοινή ομολογία ο πιο γλυκός, ο πιο ελπιδοφόρος μήνας του χρόνου. Είναι ο μήνας των Χριστουγέννων. Μήνας γεμάτος Αγάπη, Ελπίδα, Προσμονή, Προσφορά. Σκεφτόμαστε και ενεργούμε διαφορετικά, με μεγαλύτερη συμπόνοια και αλληλεγγύη. Τα παιδιά, τα τραγούδια, τα φώτα, όλη η ατμόσφαιρα μας ενισχύει θετικά και ζεσταίνει τις καρδιές μας.
Επηρεασμένη λοιπόν και εγώ από όλη αυτή την ομορφιά των ημερών, θέλω να ξεφύγω από τα καθαρά “Μαιευτικά και Γυναικολογικά άρθρα” που μοιράζομαι μαζί σας κάθε μήνα.
Εδώ και καιρό ασχολούμαστε με το μεγάλο θέμα του Μητρικού θηλασμού. Σκέφτηκα να το κλείσουμε με ένα παραμύθι. Άλλωστε, Δεκέμβριος και παραμύθια πάνε μαζί!!
Μέσα από την Ελληνική Μυθολογία, αστείρευτη πηγή μύθων, θρύλων, Θεών και Ηρώων, θα ξετυλίξουμε το κουβάρι της δημιουργίας του Γαλαξία μας…
… “Πριν ακόμη γεννηθεί ο καρπός του έρωτα του Δία για την Αλκμήνη, ο γνωστός μας Ηρακλής, η Ήρα, σύζυγος του Δία, εκδήλωσε την οργή της. Όχι βέβαια απέναντι στον ισχυρό άντρα της, αλλά στο νεογέννητο…
Ο Ερμής πέταξε και έβαλε κρυφά το βρέφος στο στήθος της κοιμισμένης Ήρας, για να θηλάσει και με αυτόν τον τρόπο να αποκτήσει την αθανασία. Μόλις ξύπνησε η Ήρα, θύμωσε και απώθησε βίαια το παιδί από το στήθος της. Το γάλα από τον μαστό της τινάχτηκε ψηλά στο στερέωμα και διέγραψε μια τροχιά στον ουρανό, σχηματίζοντας τον γνωστό μας “Γαλαξία”. Φυσικά το όνομά του προήλθε από τη λέξη “γάλα”.
Ας δούμε και μία δεύτερη εκδοχή της ιστορίας:
“ ..Η Αλκμήνη, φοβούμενη την Ήρα, άφησε το παιδί έκθετο στα περίχωρα του Άργους, σε ένα μέρος που αργότερα ονομάστηκε “Πεδιάδα του Ηρακλή”. Από εκεί πέρασαν κάποια στιγμή η Αθηνά και η Ήρα. Η παρθένος Θεά, η Αθηνά, εντυπωσιάστηκε από την ομορφιά και τη δύναμη του νεογέννητου και ζήτησε από την μητέρα Ήρα να θηλάσει το παιδί για να μην πεθάνει. Η Ήρα δέχτηκε, μην γνωρίζοντας ότι αυτό το μωρό ήταν του άντρα της από μια άλλη γυναίκα…Ο Ηρακλής, πεινασμένος και αφύσικα δυνατός από τη γέννησή του ακόμα, άρχισε να θηλάζει με ορμή και δάγκωσε τη Θεά, πληγώνοντας τον μαστό της. Η Ήρα τραβήχτηκε πίσω από τον πόνο, άφησε κάτω το μωρό και το γάλα της εκτινάχθηκε στους ουρανούς σχηματίζοντας τον Γαλαξία.
“…εκχυθέντος του περισσεύματος αποτελεσθηναι τον Γαλαξίαν κύκλον…” (Ερατ, Κατ. 3.44)
Στο μεταξύ, η Αθηνά μάζεψε το παιδί και το παρέδωσε στην πραγματική του μητέρα, λέγοντάς της να το μεγαλώσει χωρίς να φοβάται πια…”
Και στους δύο μύθους φαίνεται το μεγαλείο του θηλασμού. Έστω και αυτό το λίγο που κατάφερε να θηλάσει ο Ηρακλής, κέρδισε τη ζωή, την εν μέρει αθανασία, τον ψυχικό δεσμό με την Ήρα, γι’ αυτό και από εκεί και πέρα δεν ήταν ικανή να του κάνει κακό…
Ας δούμε παρακάτω τις συνήθειες των Αρχαίων Ελλήνων γύρω από το θέμα:
Με την γέννηση του παιδιού, η φροντίδα, όπως ήταν φυσικό, στρεφόταν στην τροφή του. Καταλληλότερη τροφή γι’ αυτό ήταν το μητρικό γάλα.
Την πρώτη έγγραφη μαρτυρία περί γαλουχίας στην αρχαία Ελλάδα, έχουμε από τον Όμηρο! Αγόρι ή κορίτσι, πρωτότοκο ή μη, το παιδί θήλαζε πάντα από τη μητέρα του. Ήταν ένα χρέος που το θύμιζαν οι μεγαλύτερες στις μικρότερες γυναίκες. Σε εκείνες όμως που τα εισοδήματά τους δεν ήταν ευκαταφρόνητα, η πρόσληψη μίας τροφού δεν ήταν άγνωστη. Σε αδυναμία της μητέρας να θηλάσει-για διάφορους λόγους- το έργο αυτό το αναλάμβανε η Τροφός ή Τίτθη.
Στους ιστορικούς χρόνους, η τροφός μπορούσε να ήταν και μη δούλη. Τίτθη του Οδυσσέα υπήρξε η Ευρύκλεια, ενώ του Μ. Αλεξάνδρου η Ιονική, η καλύτερη τροφός της Μακεδονίας. Αυτή τον μεγάλωσε με πολύ αγάπη και φροντίδα. Ονομαστές τροφοί που έγιναν περιζήτητες, ήταν οι Σπαρτιάτισσες. Τον 5ο π.Χ αιώνα, στις γραμμές της αθηναϊκής αριστοκρατίας διαδόθηκε ιδιαίτερα η Λακωνομανία. Αυτές έδιναν στα παιδιά μεταξύ των άλλων και την τραχιά σπαρτιατική αγωγή. Η παραμάνα του Αλκιβιάδη, η Αμυκλά, ήταν Σπαρτιάτισσα.
Ό σεβασμός για τις μωρομάνες ήταν χαρακτηριστικός. Δεν τις άφηναν να εργαστούν για δύο χρόνια, με σκοπό να μεγαλώσουν σωστά τα παιδιά τους, τα οποία φρόντιζαν με περισσή αγάπη, μέχρι το 7ο έτος της ηλικίας τους. Στη Μεγάλη Ελλάδα οι άποικοι έχτισαν ακόμη και ναούς αφιερωμένους στην “υλική μητρική στοργή”.
Οι πρώτες σταγόνες του μητρικού γάλακτος μετά τον τοκετό ονομάζονται τροφαλίς, πύαρ, το γνωστό πρωτόγαλα που αναφέρει ο Γαληνός. Στα Λατινικά ονομάζεται colostrum.
Αν η τροφός ήταν δούλη, η θέση της στην πλούσια οικογένεια συγκριτικά με τους υπόλοιπους δούλους, της εξασφάλιζε ορισμένα προνόμια ακόμη και έναντι της Οικονόμου.
Τα παιδιά της τροφού και τα ξένα που θήλαζε, θεωρούνταν ότι ήταν “αδέρφια από μητρικό γάλα” και έτσι δεν μπορούσαν να παντρευτούν μεταξύ τους!
Ο Αριστοτέλης, μεταξύ πολλών άλλων διδασκάλων, υπεραμύνεται του μητρικού θηλασμού. Θεωρεί ως πρώτο μέλημα μετά τη γέννηση τη φροντίδα του νεογνού και τη σίτισή του με μητρικό γάλα. Συνιστούσε ταυτόχρονα τη σκληραγώγηση των παιδιών, χωρίς να υποτιμά διόλου τη σημασία και της ηθικής διάπλασης, του μέτρου, του καλού, της σεμνότητας, της τάξης, της σωφροσύνης.
Ο γυναικείος μαστός εξυμνήθηκε τόσο πολύ στην αρχαιότητα, ώστε στο βορεινό τείχος της Ακρόπολης βρέθηκε μαρμάρινο τάμα που παριστάνει μαστό. Σήμερα βρίσκεται στο αρχαιολογικό μουσείο στο Βερολίνο.
Ο Αισχύλος, στο έργο του “Χοηφόροι”, θέλοντας να τονίσει την αξία του μαστού- καθώς μέσω του οργάνου αυτού θρέφονται και μεγαλώνουν τα βρέφη- το αποκαλεί θρεπτήριον.
“ Και οι Αμαζόνες; ” δίκαια θα αναρωτηθείτε…
Σύμφωνα με τον μύθο που έχει επικρατήσει, θήλαζαν μόνο τα κορίτσια τους και έκοβαν τον ένα μαστό τους για να χειρίζονται ευκολότερα το τόξο.
Φαίνεται πως ο μύθος αυτός δεν ισχύει!! Πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν πως η λέξη Αμαζών δεν προέρχεται από τη λέξη μαζός ( μαστός) και το στερητικό α (δηλαδή κάποια που δεν έχει μαστό), αλλά από την ασιατική λέξη maza που σημαίνει Σελήνη. Άλλωστε οι Αμαζόνες κατοικούσαν στον Πόντο της Μικράς Ασίας, γύρω από την Τραπεζούντα. Τις θεωρούσαν ιέρειες του ουράνιου αυτού σώματος, της σελήνης. Πολυάριθμες παραστάσεις των Αμαζόνων στην αρχαία τέχνη, τις απεικονίζουν και με τους δύο μαστούς.
Καλά Χριστούγεννα σε όλους, με Υγεία. Αγάπη και Χαρά στις καρδιές, αισιοδοξία και τόλμη
Αποστολοπούλου Α Μ, Μαία Κ Υ Αλιάρτου
Βιβλιογραφία:
α) Βιβλιοθήκη Διαδικτύο
β) “Ο θηλασμός στην αρχαία Ελλάδα” Θ.Ταμπάκης. Νεογνολογικό – Μ.Ε.Ν. Γ.Π. Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης.
