Πως η κυβέρνηση εργαλειοποιεί το Προσφυγικό για εσωτερική κατανάλωση και προκειμένου να ικανοποιήσει το ακροδεξιό ακροατήριο. Η θάλασσα που… φυλάσσεται με τις φρεγάτες, το Διεθνές Δίκαιο και οι καταδίκες από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η κυβέρνηση, ούσα σε δύσκολη θέση, εργαλειοποιεί ένα θέμα προκειμένου να βγει απ’ αυτήν. Εν προκειμένω βολεύει το Προσφυγικό, με αφορμή τις αυξημένες ροές των τελευταίων ημερών στα παράλια της Κρήτης από τις ακτές της Βόρειας Αφρικής.
Εργαλειοποίηση και παραβίαση του διεθνούς δικαίου
Ωστόσο, δεν είναι η πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια που η χώρα αντιμετωπίζει αυξημένες ροές, έχει συμβεί και στο παρελθόν, είτε από τη θάλασσα είτε από την στεριά. Κατά συνέπεια η σπουδή του νέου υπουργού Μετανάστευσης Θάνου Πλεύρη να μιλήσει για «επιχείρηση εισβολής στην Ευρώπη» και «αντικατάσταση πληθυσμού», έρχεται να θυμίσει σε όλους και κυρίως στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη ότι ο ίδιος δεν συγκυβερνά με την Ακροδεξιά (όπως κατηγόρησε τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλέξη Τσίπρα), αλλά την έχει εντός του κόμματός του.
Είναι προφανές εδώ και καιρό ότι η κυβέρνηση θα ακολουθήσει ακροδεξιά λογική στο Προσφυγικό. Αυτό σημαίνει κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου, εργαλειοποίηση ενός σοβαρού προβλήματος προς άγραν ψήφων και παράλληλα θεμελίωση μιας ακραίας ρητορικής που τίποτε καλό δεν προμηνύει για το μέλλον.
Μια κοινωνία εξόχως κουρασμένη από συνεχόμενες δοκιμασίες είναι πολύ εύκολο να πέσει θύμα παραπλάνησης και παραπληροφόρησης από μια κυβέρνηση που δεν έχει κανένα δισταγμό ως προς αυτό.
Κατά συνέπεια ας δούμε τους μύθους και τις αλήθειες αναφορικά με το Προσφυγικό αλλά και που στοχεύει η κυβέρνηση.
Τα σύνορα
Πρώτος μύθος είναι η φύλαξη των θαλάσσιων συνόρων στο Λιβυκό πέλαγος ώστε να υπάρχει προσπάθεια αποτροπής των σκαφών που έρχονται από εκεί. Η χιλιομετρική απόσταση είναι τεράστια που σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να καλύψουν οι 2 φρεγάτες που έστειλε η κυβέρνηση προκειμένου να ελέγξουν -υποτίθεται- τις ροές από τη Βόρεια Αφρική.
Δεύτερος μύθος στο Προσφυγικό είναι η αποτροπή. Με απλά λόγια και με βάση το Διεθνές Δίκαιο ακόμα και αν φρεγάτα συναντήσει σκάφος με μετανάστες δεν μπορεί να κάνει και πολλά πράγματα. Ούτε επαναπροώθηση (pushback) μπορεί να κάνει καθώς εδώ μιλάμε για ανοιχτή θάλασσα και όχι για το «κλειστό» Αιγαίο» και σίγουρα δεν μπορεί να πυροβολήσει εις βάρος του σκάφους, όπως ενδεχομένως θα ήθελαν κάποιοι θερμοκέφαλοι στην κυβέρνηση.
Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Πλεύρης στο παρελθόν, όντας ακόμα βουλευτής του ΛΑΟΣ του Καρατζαφέρη είχε εκφράσει μια τέτοια άποψη.
Δεν μπορεί να μην υπάρξει καταγραφή
Ως μύθος μπορεί να εκληφθεί επίσης αυτό που υποστηρίζει η κυβέρνηση ότι οι πρόσφυγες θα επιστρέψουν χωρίς καταγραφή στις χώρες προέλευσής τους.
«Δεν υπάρχει αυτό και δεν μπορεί να συμβεί», λέει στο in ο Βασίλης Παπαδόπουλος, Πρόεδρος του Ελληνικού Συμβουλίου για τους πρόσφυγες. «Δεν μπορεί να επιστραφεί κανείς χωρίς καταγραφή. Κανείς δεν αναφέρει επίσης πώς ακριβώς θα γίνουν οι επιστροφές εάν οι χώρες προέλευσης τις αρνηθούν. Το έχουμε δει να συμβαίνει και στο παρελθόν. Νομίζετε ότι το 2020 με όσα έγιναν στον Έβρο είχαμε επιστροφές; Όχι, η Τουρκία δεν πήρε κανέναν».
Άλλος ένας λόγος για τον οποίο ο κ. Παπαδόπουλος θεωρεί ότι η κυβέρνηση τα λέει αυτά μόνο και μόνο για να τα πει, έχει να κάνει με το γεγονός ότι αρκετοί από τους πρόσφυγες προέρχονται από εμπόλεμες ζώνες. «Τί ακριβώς θα συμβεί για παράδειγμα με τους Σουδανούς που προέρχονται από χώρα σε εμφύλιο, ή με εκείνους από την Υεμένη ή τη Σομαλία που βιώνουν παρόμοιες καταστάσεις; Αυτοί είναι κανονικότατοι πρόσφυγες, δεν μπορεί να τους αγνοήσει».
Μεταφορά σε κλειστές δομές
Για τα όσα συμβαίνουν στην Κρήτη τις τελευταίες μέρες ο κ. Παπαδόπουλος εκτιμά ότι κάποιοι θα μεταφερθούν σε κλειστές δομές, όπως για παράδειγμα στην Αμυγδαλέζα, Αλλά κι εκεί, η δομή βρίσκεται κοντά στα όριά της. Από την άλλη εκτιμά πως οι εξαγγελίες για δημιουργία δομών στην Κρήτη είναι μάλλον στη φαντασία κάποιων. «Πώς ακριβώς θα τις στελεχώσουν και με ποιους; Θα φέρουν αστυνομικούς απ’ όλη τη χώρα;» λέει και θυμίζει την περίπτωση της Σάμου όπου η δομή εκεί δεν λειτούργησε επειδή ακριβώς η Αστυνομία δήλωσε αδυναμία να καλύψει τις ανάγκες της δομής.
Κλείνοντας την κουβέντα μας ο κ. Παπαδόπουλος επαναλαμβάνει ότι «για να επιστραφεί ο οποιοσδήποτε θα πρέπει πριν απ΄όλα να συνεργαστεί ως προς αυτό η χώρα απ’ την οποία έφυγε».
Το Προσφυγικό είναι σύνθετο θέμα
Έμπειρο στέλεχος του Λιμενικού που για ευνόητους λόγους θέλησε να κρατήσει την ανωνυμία του, αναφέρει στο in. «Σε ανοιχτή θάλασσα όπως είναι νότια της Κρήτης, δεν υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείς να κάνεις. Ακόμα και αν τα ελληνικά πλοία που περιπολούν στα νερά συναντήσουν σκάφος με μετανάστες, αυτό που μπορούν να κάνουν είναι να ειδοποιήσουν την ακτοφυλακή της Λιβύης, εφόσον το σκάφος προέρχεται από εκεί. Τώρα, ποια ακτοφυλακή θα βρεις στη Λιβύη για να συνεννοηθείς με όσα συμβαίνουν στη χώρα τους, είναι άλλο ερώτημα».
Και ο συνομιλητής μας καταλήγει λέγοντας: «Αν θέλεις να σταματήσεις τις ροές ή τουλάχιστον να τις περιορίσεις σε μεγάλο βαθμό, θα πρέπει να κάνεις συμφωνία με τις χώρες προέλευσης. Εδώ, είδαμε τι συνέβη στη Λιβύη προχθές όταν ουσιαστικά πέταξαν έξω τους ευρωπαίους αξιωματούχους, ανάμεσά τους και τον Έλληνα υπουργό. Το Προσφυγικό είναι πολύ σύνθετο θέμα, δεν αντιμετωπίζεται με τέτοιου είδους εξαγγελίες».
Το… μενού
«Να εξεταστεί το μενού των μεταναστών», ήταν μια ατάκα που ακούστηκε επίσης τόσο από τον υπουργό Μετανάστευσης όσο και από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο στη συνέχεια, ο οποίος πρόσθεσε μάλιστα ότι «κοστίζει». Προφανώς και κοστίζει, όπως κάθε πράγμα σε αυτόν τον κόσμο, εκτός και αν ο κυβερνητικός εκπρόσωπος σκέφτεται να τους ταΐζει μόνο με ψωμί και νερό, που είναι και φτηνά.
Μια ιδανική λύση θα ήταν να σφαχτούν κάποιες εκατοντάδες αρνιά από τα εκατομμύρια που φαίνεται να έχει το νησί, όπως είδαμε από τις αθρόες επιδοτήσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ. Δεν θα φανεί η διαφορά στους ιδιοκτήτες με αυτόν τον τρόπο και οι μετανάστες και οι πρόσφυγες δεν θα πεινάσουν.
Επί της ουσίας τώρα και αυτό το «επιχείρημα» της κυβέρνησης είναι μύθος. Οι μετανάστες-πρόσφυγες δεν τρώνε 3 φορές την εβδομάδα κρέας όπως έσπευσε να πει ο κ. Πλεύρης και αυτό μπορεί να το διαπιστώσει κανείς βλέποντας τα σχετικά έγγραφα στη Διαύγεια, εκεί όπου είναι αναρτημένοι οι πίνακες του διαγωνισμού για τη σίτιση των προσφύγων στο πλαίσιο του διαγωνισμού αναφορικά με το ποια θα είναι η εταιρεία που θα αναλάβει τη διατροφή τους.
O κ. Πλεύρης απέκρυψε το διαζευκτικό «ή» στο μενού των μεταναστών-προσφύγων, όπως αυτό καταγράφεται στο σχετικό έγγραφο της Διαύγειας. Κατά συνέπεια ο υπουργός ψεύδεται όταν λέει πως οι μετανάστες τρώνε συνέχεια κρέας και ψάρι.
Εκτός αυτού, τα κονδύλια σίτισης προέρχονται από την Ευρώπη, η διανομή γίνεται μέσω του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη και όχι του Μετανάστευσης (κατά συνέπεια δεν έχει καμία αρμοδιότητα σε αυτό ο κ. Πλεύρης) και το κόστος είναι εξαιρετικά χαμηλό.
Οι αριθμοί
Σε αυτό που η κυβέρνηση δεν ψεύδεται είναι ότι όντως υπάρχει μεγάλος αριθμός μεταναστών-προσφύγων που είναι συγκεντρωμένοι στις ακτές της βόρειας Αφρικής. Αυτό όμως που δεν λέει η κυβέρνηση είναι ότι οι περισσότεροι εξ αυτών προέρχονται από εμπόλεμες ζώνες της Αφρικής, την οποία η πολιτισμένη Δύση «άρμεγε» επί αιώνες και εξακολουθεί να αρμέγει σε αρκετές περιπτώσεις ακόμα και σήμερα.
Από εκεί και πέρα αξίζει να μιλήσουμε σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για το Προσφυγικό, για τα δεδομένα του σχετικά πρόσφατου παρελθόντος αλλά και τι συμβαίνει σήμερα.
Πιο συγκεκριμένα: 3.446 νεκροί και αγνοούμενοι, μεταξύ των οποίων γυναίκες και παιδιά, στις ελληνικές θάλασσες είναι η αιματοβαμμένη «προίκα» των ελληνικών κυβερνήσεων την περίοδο 2014-2024. Ενδεικτικά 799 νεκροί το 2015, 441 το 2016, 343 το 2022, 799 νεκροί το 2023, ενώ είχαμε και 650 νεκρούς στο ναυάγιο, ανοικτά της Πύλου το 2023, το οποίο δεν καταγράφεται στα ως άνω στοιχεία.
Εκτοπισμένοι και αφίξεις
Στα τέλη Ιουνίου οι εκτοπισμένοι ξεπερνούσαν τα 12 εκατομμύρια. Από αυτούς, σχεδόν 8 εκατομμύρια είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι ενώ οι υπόλοιποι έχουν καταφύγει σε γειτονικές χώρες, κυρίως στην Αίγυπτο (1,5 εκατ.), στο Νότιο Σουδάν (1,2 εκατ.), στο Τσαντ (σχεδόν 900.000), στη Λιβύη (πάνω από 300.000)
Από τους 18.872 ανθρώπους που έφτασαν παράτυπα στην Ελλάδα κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025, πάνω από το ένα τρίτο (7.135) αποβιβάστηκαν στην Κρήτη. Ο αριθμός αυτός ξεπερνά κατά πολύ τις αφίξεις στην Κρήτη για ολόκληρο το 2024, που ήταν 5.100 άτομα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η προέλευση των ανθρώπων που έφτασαν διά θαλάσσης στην Ελλάδα. Το 35% προέρχονται από το Αφγανιστάν, το 22% από την Αίγυπτο, το 11% από το Σουδάν, το 4% από την Ερυθραία, το 3% από τη Συρία κ.α. Στο ίδιο διάστημα στην Ιταλία καταγράφονται 29.700 αφίξεις (24.400 στη Σικελία) με προέλευση κυρίως από Μπανγκλαντές (33%), Ερυθραία (16%), Αίγυπτο (10%), Πακιστάν (10%).
