Η 22η Ιουλίου του 1987 έμελλε να γραφτεί με μελανά χρώματα στα χρονικά της χώρας μας, καθώς ήταν η ημέρα που ξεκίνησε ο τραγικός απολογισμός από τον ιστορικό καύσωνα του ’87, που άφησε πίσω του χιλιάδες νεκρούς, με τους ειδικούς να τσακώνονται ακόμα για τον ακριβή αριθμό των ανθρώπων που έχασαν τότε τη ζωή τους… Με την κλιματική αλλαγή να μην χτυπάει πλέον την πόρτα μας αλλά να βρίσκεται κανονικά στις ζωές μας, είναι πάντα επίκαιρο να θυμόμαστε τέτοιου είδους γεγονότα προς γνώσιν και συμμόρφωσιν…
Ηταν σαν σήμερα, 22 Ιουλίου, όταν άρχισαν να καταγράφονται οι πρώτοι νεκροί από το πρωτοφανές κύμα καύσωνα που έπληξε το 1987 την Ελλάδα, με τις εφημερίδες να μεταδίδουν για τέσσερις ανθρώπους που είχαν χάσει τη ζωή τους εξαιτίας των υψηλών θερμοκρασιών. Συγκεκριμένα, η εφημερίδα «Τα Νέα» έγραφε χαρακτηριστικά: Ο καύσωνας συνέβαλε στον θάνατο 4 ατόμων, δύο στην Αθήνα και δύο στον Βόλο, που έπασχαν από καρδιοπάθεια, ενώ δεκάδες άλλα, μεγάλης κυρίως ηλικίας, μεταφέρθηκαν με καρδιοαναπνευστικά προβλήματα σε διάφορα νοσοκομεία». Και όμως κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί τη φρικτή συνέχεια.
Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως επρόκειτο για μια εποχή που τα aircondition δεν υπήρχαν, τα μέτρα προστασίας για τη ζέστη ήταν υποτυπώδη και η θερμοκρασία ήταν για μία εβδομάδα «καρφωμένη» πάνω από τους 40 βαθμούς Κελσίου. Αρκετά σπίτια δεν είχαν καν ανεμιστήρες και αυτές οι συνθήκες συνεπικουρούμενες από το νέφος των μεγάλων αστικών κέντρων (υπενθυμίζεται πως είμαστε στο 1987 και δεν υπάρχει μετρό), την άπνοια που επικρατούσε στην ατμόσφαιρα, τα ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά υγρασίας αλλά και τη μη επαρκή ενημέρωση των πολιτών, δημιούργησαν ένα αποπνικτικό και θανάσιμο «κοκτέιλ». Τα διαμερίσματα στα αστικά κέντρα μετατράπηκαν σε «φούρνους» αφού το σκυρόδεμα των πολυκατοικιών διατηρούνταν ζεστό ακόμα και τη νύχτα, με αποτέλεσμα να βρίσκουν τραγικό θάνατο, κυρίως ηλικιωμένοι από θερμοπληξία και αναπνευστικά προβλήματα.
Στην Αθήνα η κατάσταση ήταν πραγματική «κόλαση». Η άσφαλτος στην κυριολεξία έλιωνε, οι τσιμεντένιες πολυκατοικίες έβγαζαν φωτιές και ο καύσωνας ήταν τόσο αισθητός που ακόμα και τα βράδια ο υδράργυρος δεν έπεφτε κάτω από τους 30 βαθμούς Κελσίου. Οι μέγιστες θερμοκρασίες, πάντως, ήταν σταθερά πάνω από 40 βαθμούς και η μέση τιμή τους έφτασε στους 43. Μάλιστα στην Ελευσίνα ο υδράργυρος έδειχνε 45 βαθμούς Κελσίου και στη Νέα Φιλαδέλφεια 44. Από την άλλη οι ελάχιστες τιμές κυμαίνονταν από 29-32 με μέση τιμή τους 31 βαθμούς Κελσίου. Αν συνυπολογιστούν οι διακοπές ρεύματος και νερού που σημειώνονταν σε όλο το Λεκανοπέδιο, είναι εύκολο να καταλάβει κανείς πως οι ημέρες μέχρι να υποχωρήσει η θερμοκρασία ήταν εφιαλτικές.
Ελλάδα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης
Η χώρα στις 25 Ιουλίου κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης με τους νεκρούς να έχουν φτάσει ήδη τους 300 και με την τάση να είναι αυξητική με δεδομένο ότι ο καύσωνας, σύμφωνα με τις μετεωρολογικές προβλέψεις, δεν θα υποχωρούσε σύντομα. Είναι χαρακτηριστικό πως μέσα από τα δελτία ειδήσεων της κρατικής τηλεόρασης (καθώς δεν υπήρχε ακόμη ιδιωτική) γινόταν έκκληση ονομαστικά σε πολλές οικογένειες που είχαν φύγει για διακοπές να επικοινωνήσουν με την αστυνομία για σοβαρή οικογενειακή τους υπόθεση. Αυτό πολύ απλά σήμαινε ότι κάποιος συγγενής τους δεν κατάφερε να επιβιώσει από τον καύσωνα.
Σοκαριστικό ήταν το ρεπορτάζ που ανέφερε ότι οι νεκροθάλαμοι των νοσοκομείων είχαν γεμίσει με αποτέλεσμα να μην υπάρχει χώρος για άλλους νεκρούς! «Οπως έγινε γνωστό, τα στρατιωτικά νοσοκομεία διέθεσαν τους νεκροθαλάμους τους και ήδη μεταφέρονται σε αυτούς νεκροί από άλλα νοσοκομεία». Μάλιστα, μία ημέρα μετά οι εφημερίδες έγραφαν πως οι νεκροί τοποθετούνταν ακόμη και στα ψυγεία των βαγονιών των τρένων του ΟΣΕ.
Η κατάσταση άρχισε να εξομαλύνεται μετά την έβδομη μέρα, όταν ο υδράργυρος άρχισε να πέφτει, αλλά οι συνέπειες ήταν τραγικές με 1.300 νεκρούς όπως αναφέρουν τα επίσημα στοιχεία από τους οποίους οι 1.115 στην Αττική. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι οι νεκροί ήταν πολλοί περισσότεροι και για πολιτικούς λόγους δεν αναφέρθηκαν… Χαρακτηριστικά είναι τα όσα αναφέρουν στα βιβλία τους οι κορυφαίοι μετεωρολόγοι Δ. Ζιακόπουλος και Γ. Μελανίτης.
Ο Γ. Μελανίτης, στο βιβλίο του γράφει ότι οι νεκροί ήταν περισσότεροι από 3.500 (οι 2.500 απ’ αυτούς στην Αθήνα). Με τη σειρά του και ο Δημήτρης Ζιακόπουλος στο βιβλίο του «Καιρός: Ο Γιος της Γης και του Ήλιου», τόμος ΙΙ «η πρόγνωση», επισημαίνει ότι οι νεκροί από το φονικό καύσωνα του 1987 στην Ελλάδα άγγιξαν τους 4.000. Από το 1988, άρχισε η μαζική εγκατάσταση κλιματιστικών σε δημόσια κτίρια αλλά και στα σπίτια, και έτσι οι καύσωνες των επόμενων ετών ήταν, σχετικά, ανώδυνοι…
