Νέα μελέτη προειδοποιεί για ενδεχόμενη έκρηξη του «υπερηφαιστείου» Φλεγραία Πεδία (Campi Flegrei) κοντά στη Νάπολι, στην Ιταλία. Οι συνέπειες της δυνητικής έκρηξης του ηφαιστείου, που είναι ανενεργό από το 1538, θα μπορούσαν να είναι καταστροφικές. Ο φλοιός του Φλεγραία Πεδία γίνεται όλο και πιο αδύναμος και πιο επιρρεπής σε ρήξεις. Όπως σημειώνουν οι ειδικοί που συμμετείχαν στη μελέτη, αυτό, «καθιστά μια έκρηξη πιο πιθανή».
Στην περιοχή κοντά στο ηφαίστειο ζουν περισσότεροι από 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι. Μέσα στην καλντέρα του, η οποία σχηματίστηκε μετά από μια τεράστια έκρηξη που συνέβη πριν από 39.000 χρόνια, έχουν τα σπίτια τους μισό εκατομμύριο κάτοικοι.
«Όλο και πιο κοντά στην έκρηξη»
Όπως δήλωσε ο Κρίστοφερ Κίλμπερν, επικεφαλής της μελέτης και καθηγητής Γεωεπιστήμης στο University College του Λονδίνου, «η νέα μας μελέτη επιβεβαιώνει ότι το Campi Flegrei πλησιάζει όλο και πιο κοντά στην έκρηξη». Ο ίδιος προειδοποίησε, ωστόσο, ότι «αυτό δεν σημαίνει ότι θα γίνει έκρηξη. Το ρήγμα μπορεί να ανοίξει μια ρωγμή μέσα στον φλοιό, αλλά το μάγμα πρέπει να ωθηθεί στη σωστή θέση για να συμβεί μια έκρηξη».
Το ηφαίστειο είναι μια μεγάλη καλντέρα διαμέτρου 13 χιλιομέτρων. Το μεγαλύτερο μέρος του είναι υποθαλάσσιο και αποτελείται από 24 κρατήρες και ηφαιστειακά οικοδομήματα. Αν και το Campi Flegrei αναφέρεται συνήθως ως υπερηφαίστειο, αυτό δεν έχει αποδειχθεί με βεβαιότητα. Τα υπερηφαίστεια μπορούν να παράγουν εκρήξεις του υψηλότερου μεγέθους – 8 στον Δείκτη Εκρηκτικότητας Ηφαιστείων – εκτοξεύοντας περισσότερα από 1.000 κυβικά χιλιόμετρα υλικού κατά τη διαδικασία. Ωστόσο, η μεγαλύτερη έκρηξη του Campi Flegrei που έγινε ποτέ, εκτίναξε έως και 285 κυβικά χιλιόμετρα υλικού, κατατάσσοντάς το στην ακόμα καταστροφική κατηγορία 7. Ένα από τα επικίνδυνα χημικά στοιχεία που θα απελευθερώνονταν στο νέφος της έκρηξης είναι το φθόριο, το οποίο σε επαρκείς ποσότητες μπορεί να σκοτώσει τα φυτά και να προκαλέσει μια ασθένεια που ονομάζεται φθορίαση στα ζώα.
Οι ερευνητές, προκειμένου να δουν πόσο πιθανή μπορεί να είναι μια έκρηξη, συνδύασαν τις σεισμικές μετρήσεις με μετρήσεις της ανύψωσης του εδάφους για να χαρτογραφήσουν τις εκτιμήσεις της μεταβαλλόμενης εφελκυστικής αντοχής του φλοιού της περιοχής (η μέγιστη πίεση που μπορεί να αντέξει ένα υλικό πριν σπάσει) και την εγγύτητά του στη διάρρηξη. Το μοντέλο τους υποδηλώνει ότι, ο φλοιός κάτω από το Campi Flegrei ραγίζει αλλά δεν λυγίζει υπό πίεση. Βαθιά κάτω από την επιφάνεια της Γης, η αναταραχή των υπόγειων αερίων και του μάγματος λυγίζει αργά και αποδυναμώνει τον φλοιό του Campi Flegrei από τη δεκαετία του 1950, μειώνοντας την αντοχή του στο ένα τρίτο το 1984, σύμφωνα με τη μελέτη.
Αυτό σημαίνει ότι, παρότι οι σεισμοί στην περιοχή δεν είναι όσο ισχυροί υπήρξαν κατά τη δεκαετία του 1980, το ασθενέστερο πέτρωμα έχει τη δυνατότητα να διαρραγεί υπό μικρότερες τάσεις, δίνοντας στους σεισμολόγους λιγότερους ανιχνεύσιμους σεισμούς και στους ανθρώπους λιγότερη ειδοποίηση για εκκένωση. Μόνο τον Απρίλιο, σημειώνεται ότι, στην περιοχή του «υπερηφαιστείου» καταγράφηκαν 600 σεισμοί. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο αριθμό σεισμών μέσα σε ένα μήνα, που έχει καταγραφεί ποτέ.
Οι επιστήμονες σημειώνουν ότι, παρόλα αυτά, δεν προεξοφλείται πως μία μεγάλη έκρηξη είναι αναπόφευκτη. Για να εκραγούν τα ηφαίστεια, τα αέρια πρέπει να συσσωρεύονται γρηγορότερα από ό,τι μπορούν να διαφύγουν και το μάγμα πρέπει επίσης να είναι σε θέση να κινηθεί γρήγορα μέσα στο φλοιό όπου έχει σχηματιστεί μια ρωγμή – δύο προϋποθέσεις που οι επιστήμονες δεν μπορούν να γνωρίζουν με βεβαιότητα ότι έχουν εκπληρωθεί έως ότου λάβει χώρα μια έκρηξη.
Και για το μέγεθος της πιθανής έκρηξης του Campi Flegrei μπορεί να ειπωθεί το ίδιο. Είναι δύσκολο να προβλεφθεί, αλλά είναι πολύ πιο πιθανό να είναι μικρό παρά μεγάλο, σύμφωνα με τους επιστήμονες. «Το ίδιο ισχύει για όλα τα ηφαίστεια που παραμένουν ανενεργά για πολλές γενιές. Το Campi Flegrei μπορεί να εισέλθει σε μια νέα ρουτίνα ήπιας ανύψωσης και καθίζησης, όπως παρατηρείται σε παρόμοια ηφαίστεια σε όλο τον κόσμο, ή απλά να επιστρέψει στην ηρεμία», δήλωσε ο Στέφανο Καρλίνο, ερευνητής στο Παρατηρητήριο του Βεζούβιου. «Δεν μπορούμε ακόμη να πούμε με βεβαιότητα τι θα συμβεί. Το σημαντικό είναι να είμαστε προετοιμασμένοι για όλα τα ενδεχόμενα», τόνισε. Οι ερευνητές δημοσίευσαν τα ευρήματά τους στο περιοδικό «Communications Earth & Environment».
