Η παιδική φτώχεια απειλεί 3 στα 10 παιδιά – Το κατά κεφαλήν εισόδημα των νοικοκυριών στην Ελλάδα είναι μόλις το 67% του μέσου όρου της ΕΕ, το δεύτερο χαμηλότερο μετά τη Βουλγαρία
Στο μικροσκόπιο της Κομισιόν μπαίνει φέτος η Ελλάδα σε ό,τι αφορά τους δείκτες κοινωνικής προστασίας, ένταξης και απασχόλησης, οι οποίοι όπως αναφέρει υποδεικνύουν μια «κρίσιμη κατάσταση».
Οι τελευταίες ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το δεύτερο μέρος του «Ευρωπαϊκού Εξαμήνου», προαναγγέλλουν την έκδοση ειδικών εκθέσεων για εννέα χώρες, οι οποίες αποδεδειγμένα αντιμετωπίζουν μακροοικονομικές ανισορροπίες ή σημαντικές ανισορροπίες. Η Ελλάδα είναι μία από αυτές. Οι υπόλοιπες είναι η Γερμανία, η Ιταλία, η Ολλανδία, η Κύπρος, η Ουγγαρία, η Ρουμανία, η Σλοβακία και η Σουηδία.
Επιπλέον, σε ειδική πρόταση για την απασχόληση, η Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα σε δέκα χώρες για τις οποίες διαπιστώνονται «κίνδυνοι για την ανοδική κοινωνική σύγκλιση». Η Κομισιόν θα διεξάγει σε δεύτερο στάδιο λεπτομερέστερες εκθέσεις, αναλύοντας τους κινδύνους για κάθε χώρα ξεχωριστά.
Πού μεγαλώνει η ψαλίδα από την ΕΕ
Ειδικά για την Ελλάδα αναφέρεται ότι μπαίνει για πρώτη φορά στη δέσμη των χωρών που βρίσκονται σε κίνδυνο λόγω «επιδείνωσης ή στασιμότητας σε επίπεδα που απέχουν πολύ από τον μέσο όρο της ΕΕ στον κοινωνικό τομέα. Συγκεκριμένα, η μεγαλύτερη ψαλίδα από την ΕΕ εντοπίζεται στους εξής τομείς: Την υπερβολική επιβάρυνση από το κόστος στέγασης, τις ανεκπλήρωτες ανάγκες για ιατρική περίθαλψη, τον κίνδυνο φτώχειας ή και κοινωνικού αποκλεισμού, για το σύνολο του πληθυσμού και ιδίως για τα παιδιά, την αποτελεσματικότητα των κοινωνικών μεταβιβάσεων στη μείωση της φτώχειας και τις εισοδηματικές ανισότητες.
Επιπλέον διαπιστώνονται συνεχιζόμενες προκλήσεις στην αγορά εργασίας για τις γυναίκες και τους νέους και χαμηλή και επιδεινούμενη συμμετοχή των ενηλίκων στην εκπαίδευση.
Σε μια σύντομη πρώτη επισκόπηση για την Ελλάδα, η Κομισιόν παραδέχεται ότι υπάρχει σοβαρή υστέρηση σε μια σειρά κοινωνικούς δείκτες, εν μέσω ενός περιβάλλοντος υψηλού πληθωρισμού, αλλά και «μειωμένων κοινωνικών δαπανών ως ποσοστό του ΑΕΠ».
Kίνδυνος φτώχειας
Πιο συγκεκριμένα, το ποσοστό ατόμων σε κίνδυνο φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις (πλην των συντάξεων) αυξήθηκε το 2023, φτάνοντας στο 18,9%, ενώ στην ΕΕ μειώθηκε στο 16,4%. Όχι μόνο μεγαλώνει η απόσταση με την υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά υποχωρεί η αποτελεσματικότητα των κοινωνικών επιδομάτων στη μείωση της φτώχειας.
Επιπλέον, ενώ το ποσοστό των ατόμων που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού παρέμεινε σχετικά σταθερό στο 26,1%, μετά από αργή βελτίωση τα τελευταία έξι χρόνια, εξακολουθεί να είναι πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 21,3%.
Στα «κόκκινα» υγεία και στέγαση
Ειδική μνεία γίνεται στο ποσοστό των νοικοκυριών που επιβαρύνονται υπερβολικά από το κόστος στέγασης, το οποίο αυξήθηκε στο 28,5% το 2023 (31% για τις πόλεις) – το υψηλότερο σε όλη την ΕΕ και υπερτριπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου (8,8%).
Η επιδείνωση στον τομέα της υγείας είναι ιδιαίτερα εμφανής. Τα ποσοστά του πληθυσμού που αναφέρουν ότι δεν μπόρεσαν να καλύψουν ιατρικές ανάγκες, κυρίως λόγου κόστους, αυξήθηκαν σημαντικά, στο 11,6% το 2023, από 9,0% το 2022. Πρόκειται για ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στην ΕΕ, υπερτετραπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου (2,4%).
Ανησυχία προκαλεί η παιδική φτώχεια, που απειλεί σχεδόν 3 στα 10 παιδιά και εφήβους (28,1%), έναντι 24,8% στην ΕΕ, υποδηλώνοντας μια κατάσταση που «πρέπει να παρακολουθείται».
Eισόδημα και απασχόληση
Επίσης το 2023 αυξήθηκε οριακά και η εισοδηματική ανισότητα στην Ελλάδα, με το πλουσιότερο 20% του πληθυσμού να έχει 5,3 φορές υψηλότερο εισόδημα από το φτωχότερο 20% (έναντι 4,7 στην ΕΕ). Η Κομισιόν θέτει και αυτό το δείκτη υπό «επιτήρηση», καθώς κρίνεται υπερβολικά υψηλός.
Εξίσου σημαντικές θεωρούνται οι προκλήσεις στην αγορά εργασίας, ιδίως για τις γυναίκες και τους νέους. Το 2023, το ποσοστό απασχόλησης αυξήθηκε κατά 1,1 ποσοστιαίες μονάδες, όμως μόνο το 67,4% του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας απασχολούνταν, παραμένοντας σημαντικά κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 75,3%.
Υπογραμμίζεται ότι τα ποσοστά απασχόλησης βρίσκονται σε «κρίσιμη κατάσταση» – ιδίως μεταξύ των γυναικών και των νέων.
Παρά την περιορισμένη αύξησή του κατά 1,7 ποσοστιαίες μονάδες στο 57,6% το 2023, το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών είναι ένα από τα χαμηλότερα στην ΕΕ και οδηγεί σε ένα από τα μεγαλύτερα χάσματα απασχόλησης μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Eπιπλέον αυξήθηκε αισθητά το 2023 το ποσοστό νέων που βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης – κατάρτισης ή απασχόλησης (NEETs), αγγίζοντας το 15,9% – έναντι 11,2%.
Χειρότερα από το 2008
Αγεφύρωτο παραμένει το χάσμα με την ΕΕ και σε όρους αγοραστικής δύναμης. Το κατά κεφαλήν ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών στην Ελλάδα είναι μόλις το 67% του μέσου όρου της ΕΕ, το δεύτερο χαμηλότερο μετά τη Βουλγαρία. Παρά την αύξησή του σε σχέση με το 2022, το κατά κεφαλήν εισόδημα στην Ελλάδα παραμένει σημαντικά χαμηλότερο από ό,τι πριν την κρίση. Συγκεκριμένα ανέρχεται στο 81,2% των επιπέδων του 2008, έναντι 111% στην ΕΕ.
Με βάση τα ευρήματα της παραπάνω ανάλυσης, καταλήγει η Κομισιόν, οι εννέα βασικοί κοινωνικοί δείκτες βρίσκονται είτε «σε κρίσιμη κατάσταση» ή «προς παρακολούθηση», ως εκ τούτου κρίνεται αναγκαία μια δεύτερη αναλυτική έκθεση.
