Σε έναν τόπο παλιό όσο και η ιστορία του, άγνωστο στους πολλούς αλλά γνωστό στους αρχαιολάτρεις και τους ορειβάτες, θα αναζητήσουμε μαζί στιγμές ηρεμίας, χαλάρωσης και ξεγνοιασιάς. Θα περπατήσουμε δίπλα σε βυζαντινά ξωκλήσια, ερείπια αρχαίων ναών και ακροπόλεων και θα απολαύσουμε τη γαλήνη μιας αρχέγονης κοιλάδας που δυστυχώς σήμερα απειλείται από κερδοσκοπικές ανθρωπογενείς δραστηριότητες ● Μια βόλτα στην Κοιλάδα των Μουσών μπορεί να συνδυαστεί με επίσκεψη στα οινοποιεία της Ασκρης και με φαγητό σε κάποια από τις ταβέρνες-ψησταριές του χωριού
Στα ριζά του βουνού Ζαγαράς (παρακλάδι του Ελικώνα) το τοπίο, λιτό κι απέριττο χωρίς ξαφνικές εξάρσεις, θα πρέπει ελάχιστα να έχει αλλάξει από τότε που το επισκέφτηκε ο Παυσανίας κάπου εκεί στα μέσα του 1ου μ.Χ. αιώνα. Εδώ στην Κοιλάδα των Μουσών την οποία διατρέχει ο ποταμός Περμησσός, μόλις μία ώρα μακριά από το πολύβουο κέντρο της αττικής πρωτεύουσας, τα έλατα εναλλάσσονται με τα κυπαρίσσια, τα αμπέλια με τα λιόδεντρα και τις βελανιδιές, τα αρχαία σπαράγματα με τα βυζαντινά και φραγκικά ερείπια.
Δρόμο παίρνω, δρόμο αφήνω
Η κρυφή αυτή γωνιά της βοιωτικής γης έχει εξαιρετικά εύκολη πρόσβαση από την Αθήνα, τη Θήβα, τη Χαλκίδα και τη Λιβαδειά. Στο ύψος της Αλιάρτου αφήνουμε πίσω το πήγαιν’-έλα της παλιάς εθνικής οδού που συνδέει τη Θήβα με τη Λιβαδειά και ανηφορίζουμε σε δρόμο με αρκετές στροφές που δρασκελίζει τα βουνά και τρυπώνει βαθιά στην άγνωστη φύση του βουνού Ζαγαράς.
Δεν θα χρειαστεί να διανύσουμε περισσότερα από 9 χιλιόμετρα μέχρι να συναντήσουμε το χωριό Ασκρη, ένα από τα παλαιότερα της Βοιωτίας, αφού σύμφωνα με τον μύθο χτίστηκε από τους Αλωάδες, μυθικές οντότητες και γόνους του θεού Ποσειδώνα. Από την Ασκρη ακολουθώντας πινακίδες θα κατευθυνθούμε προς την Κοιλάδα των Μουσών.
Εδώ γεννήθηκε ο Ησίοδος και λατρεύονταν οι Μούσες
Το χωριό Ασκρη ήταν η πατρίδα του Ησίοδου που ήταν ποιητής, ραψωδός, συγγραφέας και μυθογράφος και θεωρείται ο δεύτερος σπουδαιότερος ποιητής μετά τον Ομηρο. Πίστευε ότι οι Μούσες του Ελικώνα τον προίκισαν με το χάρισμα της ποιητικής δημιουργίας. Η ακριβής ημερομηνία της γέννησής του δεν είναι γνωστή, αλλά υπολογίζεται γύρω στο 800 π.Χ. Το σπουδαιότερο έργο του ήταν η περίφημη «Θεογονία», που αναφέρεται στην απαρχή του κόσμου και στην κυριαρχία των ολύμπιων θεών. Αλλο σημαντικό έργο του που έχει διασωθεί ήταν το «Εργα και Ημέραι», στο οποίο δίνει πρακτικές συμβουλές για την καθημερινή συμβίωση των ανθρώπων.
Η λατρεία των Μουσών, εδώ στα μέρη του βοιωτικού Ελικώνα, εισήχθη από τους Αλωάδες, τους ιδρυτές της Ασκρης, και έκτοτε ονομάζονται Ελικωνιάδες Μούσες. Οι Μούσες του Ελικώνα λοιπόν ήταν αυτές που δίδαξαν στον Ησίοδο την τέχνη της ποίησης και του τραγουδιού όταν αυτός έβοσκε το κοπάδι του στα λιβάδια που απλώνονται στα ριζά του όρους Ζαγαράς. Οι Μούσες ήταν αυτές που κάποτε έδιναν έμπνευση για έργα ειρήνης και πολιτισμού σε θεούς αλλά και ανθρώπους!
Εδώ στη Βοιωτία λατρεύονταν οι τέχνες σαν ύψιστο αγαθό και διοργανώνονταν από τους Θεσπιείς σπουδαίες γιορτές, τα «Μούσεια», προς τιμή των προστάτιδων θεών τους. Σ’ αυτές έπαιρναν μέρος επικοί ποιητές, αυλωδοί και αυλητές. Στις ανασκαφές που έγιναν στην περιοχή βρέθηκαν τα εννέα βάθρα των αγαλμάτων των Μουσών, ενώ υπήρχε θέατρο, ιερό, βωμός και στοά.
Τα σημαντικότερα αξιοθέατα
Από το χωριό Ασκρη θα προσεγγίσετε με κατεύθυνση βορειοδυτική την Κοιλάδα των Μουσών, την οποία διασχίζει ο Περμησσός ποταμός. Λίγο έξω από το χωριό θα δείτε πάνω σε ύψωμα τα απομεινάρια φραγκικού πύργου του 13ου αιώνα. Αντίκρυ διακρίνεται το ξεροβούνι Πυργάκι στην κορφή του οποίου είναι εμφανής η οχύρωση αρχαίου πύργου που χτίστηκε από τους Θεσπιείς το 371 π.Χ. με σκοπό να ελέγχουν την κοιλάδα αλλά και τις κινήσεις της αντίπαλης πόλης των Θηβών. Σε μικρή απόσταση μπορείτε να αναζητήσετε την εκκλησία, αφιερωμένη στην Ανάσταση του Χριστού που θεωρείται η παλιότερη της Βοιωτίας (9ος αι.).
Επάνω στον χαλικοστρωμένο δρόμο που οδηγεί στην Κοιλάδα των Μουσών συναντάμε τα ερείπια της Επισκοπής, ενός κτίσματος βυζαντινής προέλευσης του 9ου αιώνα. Λίγο ψηλότερα οι γαλλικές ανασκαφές του 1899 έφεραν στο φως τη βάση του βωμού που στήριζαν τα εννέα αγάλματα των Μουσών. Σε μικρή απόσταση εντοπίζεται ο χώρος του αρχαίου θέατρου όπου γίνονται οι εκδηλώσεις προς τιμή των Μουσών.
Ανάβαση στο όρος Ζαγαράς
Από τον αρχαιολογικό χώρο ο χωμάτινος δρόμος ανηφορίζει τις παρυφές του όρους Ζαγαράς, περνά από την κρήνη Χαλίκι και κατηφορίζει προς το χωριό Ευαγγελίστρια από όπου εύκολα θα συνεχίσετε προς Αλίαρτο. Αν έχετε διάθεση για μια γερή πεζοπορική δοκιμασία, να σας ενημερώσουμε ότι από την πηγή Χαλίκι (υψομ. 900) αρχινά το ανηφορικό σημαδεμένο αλλά όχι καλά συντηρημένο μονοπάτι που θα σας φέρει στη θρυλική Ιπποκρήνη (απόσταση 2 χλμ.), η οποία βρίσκεται σε υψόμετρο 1.280.
Πρόκειται για ένα αρχαίο πηγάδι που δημιουργήθηκε σύμφωνα με τον μύθο από τον καλπασμό του φτερωτού αλόγου Πήγασου και αφιερώθηκε στις Μούσες. Παραδίπλα υπάρχουν υπολείμματα βωμού αφιερωμένου στον Δία. Από την Ιπποκρήνη το ασαφές μονοπάτι οδηγεί στην κορφή του Ζαγαρά (υψόμ. 1.525).
Ερχόμενοι από τον Αλίαρτο θα βρείτε το ψυχαγωγικό πάρκο Λίμνης Μουσών, όπου μπορείτε να πιείτε τον καφέ σας και να κάνετε ιππασία ή τοξοβολία. Η μικρή τεχνητή λίμνη είναι ιδανικός χώρος για να παίξουν τα παιδιά και να χαλαρώσουν οι μεγαλύτεροι.
Αυτόν τον ιερό τόπο οφείλουμε να τον προστατεύσουμε
Ισως έχουμε καταντήσει μονότονα επαναλαμβανόμενοι, αφού συνεχώς αναφερόμαστε σε έργα εταιρειών ενέργειας που κατέστρεψαν ή πρόκειται να καταστρέψουν παρθένες ορεινές περιοχές εγκαθιστώντας γιγαντιαία αιολικά πάρκα.
Είναι όμως πλέον γεγονός ότι οι πανέμορφες κορυφογραμμές της πατρίδας μας, που έχουν υμνηθεί από την αρχαιότητα για το κάλλος και την αρμονία τους, παραδίδονται η μία μετά την άλλη στις ορέξεις της αιολικής βιομηχανίας.
Αυτή είναι μια εξαιρετικά βίαιη, πρωτοφανούς έντασης και έκτασης, γεωφυσική αλλαγή που επιχειρείται στην τοπιογραφία της χώρας με ανυπολόγιστες συνέπειες στην πανίδα, τη χλωρίδα και το μικροκλίμα. Ομως και με οικονομικούς όρους να το αποτιμήσουμε, το εθνικό φυσικό κεφάλαιό μας με αυτόν τον τρόπο συρρικνώνεται και φτωχοποιείται και το τουριστικό προϊόν που σχετίζεται με τη φύση αποδομείται και απαξιώνεται στερώντας μελλοντικούς πόρους από τις κοινωνίες που διαβιούν σε αυτό και από αυτό. Οσοι παραβλέπουν ή σκόπιμα υποβαθμίζουν αυτήν την πραγματικότητα είναι σαν να υποστηρίζουν τις έωλες δικαιολογίες των κερδοσκόπων που βαφτίζουν μόνο για το δικό τους όφελος την οικολογική καταστροφή ως «καθαρή πράσινη ενέργεια».
Είναι μια τραγική πραγματικότητα. Οι περισσότερες κορυφογραμμές της Βοιωτίας έχουν πλέον καταντήσει βιομηχανικές περιοχές, αφού έχουν ήδη εγκατασταθεί εδώ εκατοντάδες ανεμογεννήτριες, έχουν διανοιχθεί αμέτρητα χιλιόμετρα νέων δρόμων, έχουν κοπεί χιλιάδες δέντρα και έχουν υψωθεί δεκάδες πυλώνες υψηλής τάσης.
Μέχρι τώρα θαρρείς πως τα τραγούδια του Ησίοδου κρατούσαν μακριά αυτά τα μεταλλικά τέρατα από την Κοιλάδα των Μουσών και το βουνό του, τον Ζαγαρά. Δυστυχώς όμως με τις ευλογίες του κρατικού μηχανισμού οι αδηφάγες πολυεθνικές, που βλέπουν κάθε κορυφογραμμή μόνο ως κερδοσκοπική επένδυση, σχεδιάζουν να καταστρέψουν έναν ιερό και ιστορικό τόπο ο οποίος από την εποχή του Ησίοδου ήταν σεβαστός και μέχρι σήμερα έχει μείνει αλώβητος από ανθρωπογενείς παρεμβάσεις.
Οι δήμοι της περιοχής και οι τοπικές κοινωνίες βρίσκονται σε αναβρασμό και γνωμοδοτούν αρνητικά, το ίδιο και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Βοιωτίας, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων αλλά και η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή. Δυστυχώς όμως το μέλλον του όρους Ζαγαράς και της Κοιλάδας των Μουσών φαντάζει αβέβαιο για πρώτη φορά μετά από 3.000 χρόνια Ιστορίας!
Δείε ακόμα
Η κοιλάδα των Μουσών από ψηλά!!!
