Για τις εργασίες του Διαπανεπιστημιακού Ευρωπαϊκού Σεμιναρίου για τις μαρτυρικές κοινότητες στην Ευρώπη και στην Ελλάδα στο πλαίσιο των επετειακών δράσεων μνήμης της Σφαγής της 10ης Ιουνίου 1944
Με επιτυχία ολοκληρώθηκαν το απόγευμα του Σαββάτου 27 Μαΐου 2023 οι εργασίες του διήμερου Διεπιστημονικού και Διαπανεπιστημιακού Σεμιναρίου VILMA (Villages Martyrs) στο Δίστομο με τίτλο, «Η Σφαγή στο Δίστομο: σπουδή μιας μνήμης».
Πρόκειται για μία συμμετοχή του Δήμου Διστόμου Αράχωβας Αντίκυρας και του Μουσείου Θυμάτων Ναζισμού Διστόμου, σε συνεργασία με το Ερευνητικό Εργαστήριο Μουσειολογίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, στο ερευνητικό έργο «ANR RUINES», το οποίο μελετά μαρτυρικά χωριά και πόλεις της Ευρώπης που καταστράφηκαν από τις γερμανικές στρατιωτικές δυνάμεις κατοχής κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
Σκοπός του ερευνητικού προγράμματος είναι η ανάδειξη και η διατήρηση της μνήμης των θυμάτων των ναζιστικών εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, η σύνδεση των μαρτυρικών χωριών και πόλεων της Ευρώπης μεταξύ τους, καθώς και η μελέτη της διαχείρισης και της μεταβίβασης της τραυματικής αυτής μνήμης από την τοπική, την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια κοινωνία του 21ου αιώνα. Το έργο έχει ήδη οργανώσει επισκέψεις και ερευνητικές δράσεις, μεταξύ άλλων, στο Oradour-sur-Glane της Γαλλίας, στο Marzabotto της Ιταλίας και στο Lidice της Τσεχίας.
Επικεφαλής της διεπιστημονικής και διαπανεπιστημιακής ομάδα των επιφανών ευρωπαίων ερευνητών και ακαδημαϊκών ήταν ο Αναπληρωτής Καθηγητής Μουσειολογίας του Ιονίου Πανεπιστημίου και Διευθυντής του Εργαστηρίου Μουσειολογίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, κ. Γιώργος Παπαϊωάννου.
Την ομάδα VILMA αποτελούν ερευνητές και ακαδημαϊκοί πανεπιστημιακών ιδρυμάτων της Γαλλίας και της Ιταλίας και συγκεκριμένα:
Η κ. Anne Hertzog, Καθηγήτρια Πολιτισμικής Γεωγραφίας του Cergy-Paris Université της Γαλλίας, με ερευνητικό πεδίο τη μελέτη της υλικής κληρονομιάς των πολέμων και τα κατεστραμμένα χωριά της Ευρώπης, όπως το Oradour-sur-Glane στο οποίο έχει πραγματοποιήσει την έρευνά της,
Η κ. Aurélie Audeval, Ιστορικός και Μέλος ΔΕΠ του Πανεπιστημίου της Lille, με αντικείμενο την διαχείριση της τραυματικής μνήμης και ερευνητικό πεδίο τα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Γαλλίας,
Η κ. Babeth Robert, Ιστορικός, Διευθύντρια και Επιστημονική υπεύθυνη του Κέντρου Μνήμης της πόλης Oradour-sur-Glane στη Γαλλία,
Ο κ. François Rouquet, Καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Caen στη Νορμανδία της Γαλλίας, με αντικείμενο την απόδοση δικαιοσύνης μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και με ερευνητικό πεδίο την συμβίωση των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής με τα ερείπια μετά την συμμαχική απόβαση στη Νορμανδία στις 6 Ιουνίου 1944,
Η κ. Françoise Passera, Ιστορικός και Ερευνήτρια του Πανεπιστημίου της Caen στη Γαλλία, με συμμετοχές σε ερευνητικά προγράμματα για την διερεύνηση της τραυματικής δεκαετίας του 1940,
Ο κ. Gilles Malandain, Καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Paris Saclay της Γαλλίας, με αντικείμενο την πολιτική και κοινωνική ιστορία της Γαλλίας του 19ου αιώνα και ερευνητικό πεδίο τα ερείπια των πολέμων,
Ο κ. Stéphane Michonneau, Καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Lille, υπεύθυνος οργάνωσης του ερευνητικού προγράμματος ANR RUINES και ειδικός σε ζητήματα του Ισπανικού Εμφυλίου, με αντικείμενο τις πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις των ερειπίων και της μνήμης των πολέμων,
Η κ. Patrizia Dogliani, Καθηγήτρια Σύγχρονης Ιστορίας και Πολιτισμών στο Πανεπιστήμιο της Bologna της Ιταλίας, με πλούσιο ερευνητικό και συγγραφικό έργο. Ερευνητικά της αντικείμενα είναι μεταξύ άλλων η δημόσια ιστορία των πολέμων, η ευρωπαϊκή αριστερά, ο φασισμός, η ιστορία της νεότητας και η διαγενεακή μνήμη,
Η κ. Mathilde Greuet, Ερευνήτρια του Πανεπιστημίου της Lille, με αντικείμενο τη διερεύνηση των πολιτικών και τουριστικών χρήσεων των ερειπίων των πολέμων από το 1921 έως σήμερα.
Μαζί τους ήταν και ο κ. Pierre Sintès, Ερευνητής Πολιτικής και Κοινωνικής Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου της Μασσαλίας, με αντικείμενο έρευνας τη μνήμη των μειονοτικών κοινοτήτων της Ελλάδας και των Βαλκανίων, ενώ στις εργασίες του σεμιναρίου συμμετείχαν και η κ. Βασιλική Αργυροπούλου, Καθηγήτρια Συντήρησης Μεταλλικών Αντικειμένων και Διευθύντρια του Εργαστηρίου Μελέτης και Συντήρησης Αρχαίων και Νεότερων Πολιτιστικών Αγαθών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, καθώς το Εργαστήριο έχει αναλάβει την συντήρηση αντικειμένων της συλλογής του Μουσείου Θυμάτων Ναζισμού Διστόμου. Την κ. Αργυροπούλου συνόδευε η κ. Petronella Katekwe, ερευνήτρια του Midlands State University της Zimbabwe, η οποία διερευνά την τραυματική μνήμη και κληρονομιά των πολέμων στη χώρα της από το 1980 και εξής.
Την ομάδα των επιστημόνων καλωσόρισε στο Μουσείο Θυμάτων Ναζισμού Διστόμου το πρωί της Παρασκευής 26 Μαΐου ο Δήμαρχος Διστόμου Αράχωβας Αντίκυρας, κ. Γιάννης Σταθάς.
Ο κ. Σταθάς, μεταξύ άλλων πρότεινε την ίδρυση του δικτύου των μαρτυρικών πόλεων της Ευρώπης, με αφορμή και την συμπλήρωση το ερχόμενο έτος 2024 των ογδόντα χρόνων από τις σφαγές στο Δίστομο και στο Οραντούρ. Όπως υπογράμμισε ο Δήμαρχος ευχόμενος καλή επιτυχία στις εργασίες του σεμιναρίου, θεμελιώδεις άξονες των πρωτοβουλιών που έχουν ως θέμα τη μνήμη των θυμάτων των φασιστικών και ναζιστικών θηριωδιών πρέπει να είναι η διεκδίκηση και η δικαίωση. Τόνισε ακόμη την ανάγκη να αναπτύξει η ακαδημαϊκή κοινότητα αντισώματα ενάντια στον αναθεωρητισμό της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, όπως αυτός εκφράζεται και μέσα από τη θέσπιση επικίνδυνων θεσμών όπως το Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον.
Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε ιστορικός περίπατος και συνάντηση με την επιζώσα της σφαγής κ. Άννα Πετράκου στην μαρτυρική πόλη του Διστόμου, ενώ κατά τις απογευματινές ώρες η ερευνητική ομάδα συναντήθηκε με τους πρώην δημάρχους του Διστόμου, τους κ.κ. Ιωάννη Καΐλη και Αθανάσιο Πανουργιά, τους Αντιδημάρχους και μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Διστόμου Αράχωβας Αντίκυρας, τον Πρόεδρο του Τοπικού Συμβουλίου κ. Αναστάσιο Παντίσκα, καθώς και με εκπροσώπους των φορέων και συλλογικοτήτων του Διστόμου. Στη συνάντησε παρευρέθηκε ο Πρόεδρος του Συλλόγου Συγγενών Θυμάτων της Σφαγής του Διστόμου, κ. Χρήστος Κίνιας. Τον Πολιτισμικό Σύλλογο Διστόμου εκπροσώπησε ο πρόεδρος, κ. Γιάννης Βασιλείου, ενώ το λόγο πήρε ως παλαιό μέλος και η κ. Ασημίνα Κώτσου, το θεατρικό εργαστήριο Διστόμου παρουσίασε ο σκηνοθέτης και ιδρυτής της ομάδας, κ. Τάσος Σταθάς.
Οι εργασίες της πρώτης ημέρας ολοκληρώθηκαν με τα εγκαίνια της έκθεσης φωτογραφίας του Νίκου Κοσμίδη, Υπ. Διδάκτορα Αρχιτεκτονικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, με τίτλο «Χώροι Μνήμης, Τόποι Μαρτυρίου», που πραγματοποιήθηκε στην Αίθουσα Θυμάτων του Μουσείου Θυμάτων Ναζισμού σε συνεργασία με το πρόγραμμα «Δράσεις Ιστορίας Μνήμης Πολιτισμού» και την υποστήριξη του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης.
Οι εργασίες της δεύτερης ημέρας του σεμιναρίου ξεκίνησαν το Σάββατο το πρωί με επίσκεψη και ξενάγηση από τον Δήμαρχο Διστόμου Αράχωβας Αντίκυρας στο Μαυσωλείο Διστόμου, ενώ στη συνέχεια οι συμμετέχοντες ερευνητές συναντήθηκαν στο Μουσείο Θυμάτων Ναζισμού με τον επιζώντα της Σφαγής του Διστόμου, κ. Νικόλαο Παπαλεωνίδα. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάστηκαν οι ερευνητικές εργασίες της ομάδας VILMA, καθώς και η διάλεξη του προσκεκλημένου ομιλητή κ. Μιχάλη Λυμπεράτου, Διδ. Σύγχρονης Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου με τίτλο, «Οι σφαγές που διέπραξαν τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής και οι αιτίες τους: η περίπτωση του Διστόμου».
Το απόγευμα του Σαββάτου οι εργασίες έκλεισαν με απόλυτη επιτυχία, καθώς ανακοινώθηκε από τον κ. Σταθά και τους συμμετέχοντες η πραγματοποίηση δράσεων έρευνας και συμμετοχής του Διστόμου στο πρόγραμμα, οι οποίες θα παρουσιαστούν στην 80η κοινή Επέτειο Μνήμης των δύο αδελφοποιημένων πόλεων, του Διστόμου και του Οραντούρ, τον Ιούνιο του 2024. Χαρακτηριστική του κλίματος της συνεργασίας και του ενθουσιασμού ήταν και η πρόταση της κ. Dogliani για συμμετοχή του Μουσείου Θυμάτων Ναζισμού Διστόμου στο ερευνητικό project του Αυτόνομου Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης “Memory Routes”.
Οι εργασίες του σεμιναρίου έκλεισαν συμβολικά με την συμμετοχή του επικεφαλής της ομάδας κ. Γιώργου Παπαϊωάννου στον «39ο Δρόμο Θυσίας», που πραγματοποιήθηκε με επιτυχία την Κυριακή 28 Μαΐου.
Ο Δήμαρχος
Διστόμου Αράχωβας Αντίκυρας
Ιωάννης Σταθάς
