Αναμφίβολα, ένας από τους πιο εντυπωσιακούς διορισμούς του νέου υπουργικού συμβουλίου ήταν αυτός του Χακάν Φιντάν στη θέση του υπουργού Εξωτερικών. Ο επί 13 χρόνια διοικητής των μυστικών υπηρεσιών της Τουρκίας έγραψε ιστορία ενδυναμώνοντας την ΜΙΤ, αλλά και ως ο πρώτος διοικητής MIT, που ορίζεται επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας.
Τον Φιντάν ο Ερντογάν τον περιγράφει ως «ο μυστικός κύβος μου»· Τον έπαιρνε σχεδόν παντού μαζί του στα ταξίδια. Είναι στρατιωτικός, διπλωμάτης, ακαδημαϊκός, αλλά κυρίως είναι ένας από τους πιο έμπιστους ανθρώπους του Ερντογάν. Έχει διαχειριστεί πολύ επικίνδυνες αποστολές, από τις χώρες της Μέσης Ανατολής και τη Λιβύη μέχρι πιο πρόσφατα την προσέγγιση της Αιγύπτου.
Ο Ερντογάν τον τοποθέτησε στη θέση αυτή, γιατί είναι γεράκι στα θέματα ασφαλείας και στις διεθνείς σχέσεις. Θα διαχειριστεί τον γόρδιο δεσμό των αμερικανοτουρκικών σχέσεων. Με τα ελληνοτουρκικά δεν έχει ασχοληθεί τουλάχιστον σε επίπεδο διπλωματίας. Σε επίπεδο μυστικών υπηρεσιών ασχολήθηκε με τους 8 Τούρκους στρατιωτικούς, που διέφυγαν μετά την απόπειρα πραξικοπήματος στην Ελλάδα, προκειμένου να γίνει η «αθόρυβη επιστροφή» τους στην Τουρκία, όπως έγινε με άλλες χώρες.
Το πρόσωπο που δεν θέλει το Ισραήλ
Κατά τη διάρκεια της μακράς θητείας του, ο Χακάν Φιντάν συμμετείχε σε πολλές αμφιλεγόμενες διαδικασίες, ιδίως στην απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου. Ωστόσο, η πρώτη αντίδραση εναντίον του δεν ήρθε από το εσωτερικό της Τουρκίας αλλά από το εξωτερικό.
Ο τότε Ισραηλινός πρωθυπουργός Εχούντ Μπαράκ δήλωσε ότι ο διορισμός του Φιντάν ως επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών ήταν μια ανησυχητική εξέλιξη. Πρώτα σε μια κλειστή συνάντηση και στη συνέχεια εκφράζοντας ανοιχτά τη δυσφορία του, ο Μπαράκ ισχυρίστηκε ότι ο Φιντάν είχε λάβει φιλοϊρανική στάση κατά τα χρόνια που υπηρέτησε ως «sherpa» στη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας μεταξύ 2008 και 2009.
Για πρώτη φορά στον κόσμο, ένα κράτος (το Ισραήλ) αντέδρασε στη διαχείριση των πληροφοριών ενός άλλου κράτους και σαφώς δεν ήθελε ο Χακάν Φιντάν να είναι επικεφαλής της ΜΙΤ για τα δικά του συμφέροντα και το δήλωσε με επίσημη δήλωση, είπε ο Φιντάν στην εφημερίδα Haberturk το 2013 σε μια από τις σπάνιες δηλώσεις του.
Υπήρχαν δύο σημαντικές διεργασίες που σημάδεψαν την περίοδο που ανέλαβε τα καθήκοντά του ο Χακάν Φιντάν και οι οποίες ενίοτε αλληλοεπηρεάζονταν: Η επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ της κυβέρνησης και της οργάνωσης Γκιουλέν και η διαδικασία διαπραγμάτευσης που ξεκίνησε με το ΡΚΚ στο Όσλο για την επίλυση του κουρδικού προβλήματος. Η ένταση μεταξύ της κυβέρνησης και της οργάνωσης Γκιουλέν έφερε την ΜΙΤ και τον επικεφαλής της Χακάν Φιντάν στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων.
Ο τότε πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος εκείνη την περίοδο δεν είχε αναλάβει καθήκοντα λόγω μιας επιχείρησης, δήλωσε αργότερα σε δήλωσή του ότι ο Φιντάν θα συλληφθεί εάν πήγαινε να καταθέσει και ότι το περιστατικό αυτό ήταν συνωμοσία της οργάνωσης Gulen.
Απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου
Μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις στην πρόσφατη ιστορία της Τουρκίας ήταν η απόπειρα πραξικοπήματος στις 15 Ιουλίου 2016. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, οι ενέργειες και οι αδράνειες της ΜΙΤ, με επικεφαλής τον Χακάν Φιντάν, συζητήθηκαν πολύ. Παρά τη βελτιωμένη ικανότητα και τη δυνατότητα συλλογής πληροφοριών, το γεγονός ότι μια ομάδα εντός των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων δεν ήταν σε θέση να μάθει εκ των προτέρων ότι μια ομάδα εντός των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων θα επιχειρούσε πραξικόπημα εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα ζητήματα που επικρίνονται.
Ο πρόεδρος του CHP Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου χρησιμοποίησε τον όρο «ελεγχόμενη απόπειρα πραξικοπήματος» και υποστήριξε ότι αυτό που συνέβη στις 15 Ιουλίου ήταν στην πραγματικότητα μια συνωμοσία που σχεδιάστηκε από τις μυστικές υπηρεσίες και την κυβέρνηση. Η κυβέρνηση, από την άλλη πλευρά, κατηγόρησε τον Κιλιτσντάρογλου για «ψέματα».
Ο Χακάν Φιντάν δεν συμμετείχε στην επιτροπή που συστάθηκε από τη Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση για τη διερεύνηση της απόπειρας πραξικοπήματος, γεγονός που οδήγησε σε αύξηση των επικρίσεων εναντίον του από την αντιπολίτευση.
Δεύτερη θητεία του Φιντάν: Επιχειρήσεις εκτός Τουρκίας
Η περίοδος μετά την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου μπορεί να οριστεί ως η δεύτερη θητεία του Χακάν Φιντάν ως επικεφαλής της ΜΙΤ. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η ΜΙΤ, υπό την ηγεσία του Φιντάν, αύξησε τις δραστηριότητές της στον «αγώνα κατά της τρομοκρατίας» στη Συρία και το Ιράκ, καθώς και στην Τουρκία, χάρη στην αυξημένη ανθρώπινη και τεχνολογική ικανότητα πληροφοριών της.
Ένα άλλο σημαντικό βήμα αυτής της περιόδου ήταν η αύξηση της αποτελεσματικότητας της ΜΙΤ στη διεθνή σκηνή, ιδίως στη γειτονική γεωγραφία της Τουρκίας. Ο Φιντάν, ο οποίος συμμετείχε σχεδόν σε όλα τα ταξίδια και τις επαφές του Προέδρου Ερντογάν στο εξωτερικό, συνεργάστηκε στενά με τον υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου και τον υπουργό Εθνικής Άμυνας Χουλουσί Ακάρ και έγινε μέρος τόσο των μηχανισμών ασφαλείας όσο και της εξωτερικής πολιτικής.
Τονίζεται η σημασία του αυξανόμενου ρόλου της ΜΙΤ στην αυξανόμενη επιρροή της Τουρκίας στη γειτονιά της, ιδίως στη Λιβύη και τη Συρία. Εκτός από τις επιτόπιες δραστηριότητές της στις περιοχές αυτές, η ΜΙΤ διαδραμάτισε επίσης ρόλο στη διαδικασία αποκατάστασης του διαλόγου με πολλές χώρες με τις οποίες η Τουρκία είχε κακές σχέσεις.
Τα πρώτα βήματα προς την εξομάλυνση των σχέσεων με χώρες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος και το Ισραήλ έγιναν πάντα μέσω των υπηρεσιών πληροφοριών. Οι διαδικασίες εξομάλυνσης που έφτασαν σε ένα ορισμένο στάδιο από τις υπηρεσίες πληροφοριών μεταφέρθηκαν σε πολιτικό επίπεδο μέσω του Υπουργείου Εξωτερικών και η διαδικασία ολοκληρώθηκε με το τελευταίο βήμα που έγινε σε επίπεδο ηγετών.
Η διαδικασία εξομάλυνσης με τη Συρία, στην οποία εμπλέκεται προσωπικά ο Χακάν Φιντάν, είναι μία από αυτές. Ο Φιντάν και ο Ακάρ είχαν ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τη Συρία στη Ρωσία τις τελευταίες ημέρες του περασμένου έτους. Δεν θα αποτελέσει έκπληξη το γεγονός ότι η εξομάλυνση με τη Συρία είναι μία από τις διαδικασίες που ο Φιντάν θα θελήσει να ολοκληρώσει γρήγορα στο υπουργείο Εξωτερικών.
Σύμφωνα με παρατηρητές, οι επιδόσεις του Φιντάν στις σχέσεις με τις ΗΠΑ και τη Δύση θα είναι κρίσιμες για τον καθορισμό της πορείας των διεθνών σχέσεων της Τουρκίας τα επόμενα χρόνια.
